Επί 35 ολόκληρα χρόνια έχει μείνει ανενεργή η πρόβλεψη του άρθρου 51 παρ.4 του Συντάγματός μας (εξουσιοδότηση στο νομοθετη για ψήφιση νόμου που θα καθορίζει τις λεπτομέρειες για την άσκηση από τους Έλληνες που κατοικούν/διαμένουν στο εξωτερικό του δικαιώματος ψήφου σε πρεσβείες - προξενεία), κάτι που οδήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη δικαίωση δυο Ελλήνων προσφευγόντων που κατοικούν στη Γαλλία και στην καταδίκη της Ελλάδας για παραβίαση του 3ου άρθρου του 1ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ.
Στην απόφαση αποσαφηνίζεται ότι δεν εφαρμόζεται "πλατιά" το συγκεκριμένο άρθρο του 1ου Πρωτοκόλλου, αλλά ότι θα πρέπει να ερευνώνται οι συνθήκες σε κάθε περίπτωση.
Στη δική μας παρίπτωση, μάλλον βάρυνε στην ζυγαριά της Δικαιοσύνης η αδυναμία της Ελληνικής Πολιτείας να "συμμορφωθεί" επί 35 χρόνια με το ίδιο της το Σύνταγμα...
Expatriates’ Voting Rights: Greece below Common Denominator
July 14, 2010
by Lourdes Peroni
Republication from: http://www.strasbourgobservers.com/
.The Court has recently ruled in a case concerning voting rights of Greek citizens residing abroad (Sitaropoulos and Giakoumopoulos v. Greece). The applicants, two Greek nationals working at the Council of Europe in Strasbourg, were unable to exercise their right to vote in the 2007 Greek parliamentary elections from their place of residence. They had formally addressed the Greek Ambassador expressing their wish to vote in France. But the request was rejected given the absence of legislative regulation providing for “special measures […] for the setting up of polling stations in Embassies and Consulates.”
Article 51 § 4 of the Greek Constitution, adopted in 1975 and restated in the 2001 revision, authorizes the legislature to lay down the conditions for the exercise of voting rights for expatriate voters. However, no regulation rendering effective such rights has been adopted. Has the absence for over three decades of effective measures to enable the applicants to exercise their right to vote in national elections from their place of residence breached the right to free elections?
The Court found, by five votes to two, that there had been a violation of Article 3 of Protocol 1. According to the Court, this provision does not require States to secure voting rights in parliamentary elections for voters living abroad. The Court considered nonetheless that the Greek constitutional provision in question could not remain inapplicable indefinitely. It noted that, thirty-five years after it was adopted, the legislature had still not rendered that provision effective. The Court concluded that the lack of legislative implementation in respect of expatriates’ voting rights was likely to constitute unfair treatment of Greek citizens living abroad in relation to those living in Greece. Economic, professional or family reasons are likely to make travelling unfeasible.
The Court recalled the relevance of the presence or absence of a common denominator among Contracting Parties to determine the scope of the margin of appreciation. Thus, the lack of regulation in Greece implementing expatriates’ voting rights became even more obvious in light of the legal evolution within the Council of Europe (texts urging Member States to enable their non-resident citizens to participate to the fullest extent possible in elections), and on the basis of a comparative study of the domestic law of 33 Member States showing that 29 had implemented procedures for that purpose. The Court concluded that Greece fell below the common denominator regarding the effective exercise of expatriates’ voting rights. It further pointed to an element to be taken into account when granting a margin of appreciation to the Respondent State: the Court is more demanding when it concerns the active aspect – restrictions on voting rights – than the passive aspect – the right to stand for election – of Article 3 of Protocol 1. Greece could then not rely on the broad margin of appreciation usually afforded to States under that provision.
Judge Vajić, dissenting, considered that the majority has unduly departed from the Court’s case-law, which affords Contracting States a wide margin of appreciation in the application of Article 3 of Protocol 1. The dissenting judge seemed to be troubled by the possibility that the Court’s conclusion could be interpreted as entailing a broad positive obligation regarding voting modalities, that is, a general recognition of the right to vote to citizens living abroad from their place of residence. This, said judge Vajić, would carry considerable political, organizational, and/or economic consequences for numerous Member States.
The Court, however, seems to have been wary enough to make clear that this should not be the case. “La Cour ne considère pas que l’article 3 du Protocole no 1 doive être interprété comme imposant de manière générale une obligation positive aux autorités nationales de garantir le droit de vote aux élections législatives pour les électeurs expatriés” (para. 47). It therefore appears that the Court’s conclusion may not be as overreaching as judge Vajić fears but be mostly read in the context of the particular circumstances of this case. The fact that for over thirty years Greece, unlike the vast majority of Member States, has not yet been able to adopt implementing measures despite its own Constitution providing so seemed to have been determinant in the final outcome. Such measures are no doubt long overdue and the outcome seems to be rightly sensible to this
Αναδημοσίευση από http://elawyer.blogspot.com
Παρασκευή, Ιούλιος 09, 2010 της ανάρτησης με τίτλο "Καταδίκη για αποστέρηση δικαιώματος ψήφου Ελλήνων του εξωτερικού"
Δύο Έλληνες που κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό, ενόψει των εκλογών του 2007, ζήτησαν να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου τους στην ελληνική πρεσβεία. Η απάντηση που έλαβαν ήταν αρνητική, για "αντικειμενικούς λόγους" που οφείλονταν στην έλλειψη ρυθμιστικού θεσμικού πλαισίου (νομοθεσίας), παρ' όλο που το Σύνταγμα προβλέπει στο άρθρο 51 την δυνατότητα ψήφου για τους Έλληνες του εξωτερικού. Έτσι, οι δύο Έλληνες προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επικαλούμενοι παραβίαση του ανθρώπινου δικαιώματος για συμμετοχή σε ελεύθερες εκλογές (άρθρο 3 Πρώτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ).
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε δεκτή την προσφυγή τους, καταδικάζοντας την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος ψήφου (απόφαση Σιταρόπουλος και Γιακουμόπουλος εναντίον Ελλάδας, βλ. και δελτίο τύπου). Παρ' όλο που συμφωνώ ότι η Ελλάδα παραβίασε το δικαίωμα συμμετοχής σε ελεύθερες εκλογές, διαφωνώ κάθετα με την αιτιολόγηση της απόφασης.
Το άρθρο 3 ("Δικαίωμα συμμετοχής σε ελεύθερες εκλογές") ορίζει ότι τα κράτη "αναλαμβάνουν την υποχρέωση να διενεργούν κατά λογικά διαστήματα ελεύθερες μυστικές εκλογές, υπό συνθήκες που επιτρέπουν την ελεύθερη έκφραση της λαϊκής βούλησης ως προς την εκλογή του νομοθετικού σώματος". Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κρίνει ότι αυτό το άρθρο δεν εμπεριέχει την νομική υποχρέωση των Κρατών να διασφαλίζουν και το δικαίωμα ψήφου των εκλογέων που ζουν στο εξωτερικό. Οπότε, κανονικά θα έπρεπε να είχε αθωώσει την Ελλάδα. Όμως, επειδή το Ελληνικό Σύνταγμα αναφέρει στο άρθρο 51 το δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού κι επειδή το Κράτος δεν έχει λάβει νομοθετιά και οργανωτικά μέτρα για την ενάσκηση του συνταγματικού δικαιώματος, η Ελλάδα καταδικάζεται για παραβίαση του άρθρου 3. Δηλαδή εάν το Σύνταγμα μας δεν το έλεγε, η Ελλάδα δεν θα είχε παραβιάσει την ΕΣΔΑ. Δηλαδή ερμηνεύουμε την ΕΣΔΑ σύμφωνα με το εκάστοτε εθνικό Σύνταγμα, ανατρέποντας την σχέση άμεσης εφαρμογής και υπεροχής του διεθνούς δικαίου έναντι του εσωτερικού δικαίου.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι Ευρωπαίοι αλλά και οι εθνικοί δικαστές έχουν την υποχρέωση της "συναρμογής", κατά την έκφραση του αείμνηστου καθ. Γ. Παπαδημητρίου, των αυξημένης τυπικής ισχύος κειμένων που κατοχυρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δηλαδή να μην αναζητούμε ιεραρχήσεις ανάμεσα σε Σύνταγμα, ΕΣΔΑ, ΔΣΑΠΔ, Χάρτη ΕΕ κλπ, αλλά να τα προσεγγίζουμε όλα ως αλληλοσυμπληρούμενα και ουσιαστικά ως ένα ενιαίο νομικό σώμα, χάριν της καθολικής υπεροχής των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι άλλο όμως αυτό κι άλλο να λες ότι η Ελλάδα παραβιάζει την ΕΣΔΑ λόγω της πληρότητας του Συντάγματός της, ενώ η άλλη χώρα που επίσης δεν έχει ψήφο για κατοίκους εξωτερικού δεν παραβιάζει την ΕΣΔΑ, λόγω κενού του Συντάγματός της. Το λάθος σε αυτήν την απόφαση είναι δηλαδή ότι εξάγει την κρίση της από ένα σωρό μη νομικά δεσμευτικά για το ΕΔΔΑ κείμενα (Σύνταγμα, ψηφίσματα, διακηρύξεις, συγκριτικό δίκαιο), εκτός από το ίδιο το άρθρο 3 που καλείται να ερμηνεύσει και να εφαρμόσει. Το ΕΔΔΑ λειτούργησε σαν ένα απλό εθνικό δικαστήριο: οι προσφεύγοντες θα μπορούσαν να είχαν προσφύγει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών, ζητώντας την αποζημίωση των 10.000 για προσβολή της προσωπικότητάς τους, επειδή δεν μπόρεσαν να ασκήσουν το συνταγματικό δικαίωμα που προβλέπεται από το άρθρο 51 του Συντάγματος. Με την αιτιολογία του ΕΔΔΑ, η επίκληση της ΕΣΔΑ είναι απλώς περιττή, όπως και η εμπλοκή του ίδιου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Απλώς θα είχαμε την απόφαση σε 5 χρόνια αντί για τρία.
Γι' αυτό η σωστή απόφαση θα έπρεπε να ξεκινάει από το άρθρο 1 της ΕΣΔΑ, κατά το οποίο τα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης οφείλουν να διασφαλίζουν τα προβλεπόμενα ανθρώπινα δικαιώματα για κάθε πρόσωπο επί του οποίου έχουν δικαιοδοσία. Οι Έλληνες πολίτες που ζουν στο εξωτερικό εμπίπτουν ως προς το δικαίωμα ψήφου στην δικαιοδοσία της Ελλάδας, άρα η χώρα πρέπει να διασφαλίζει την ενάσκηση των δικαιωμάτων. Έπειτα, κατά το άρθρο 14 της ΕΣΔΑ, η ενάσκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων πρέπει να διασφαλίζεται χωρίς διακρίσεις λόγω διαφορετικής κατάστασης ("other status"/"autre situation"), όπως η κατοικία στο εξωτερικό. Κατά το άρθρο 3 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου, οι εκλογές πρέπει να απηχούν την λαϊκή θέληση για το νομοθετικό σώμα. Σε αυτό το σημείο, η συμβολή του Στρασβούργου θα έπρεπε να αφορά την κομβική έννοια της "λαϊκής θέλησης", διακρίνοντας ανάμεσα (α) στο νομοθετικά προβλεπόμενο εκλογικό σώμα (που εξαιρούσε τους Έλληνες πολίτες του εξωτερικού) και (β) στο ευρύτερο συνταγματικό εκλογικό σώμα (πολίτες με δικαίωμα ψήφου) που απηχεί όντως την "θέληση του λαού". Διότι ο πολίτης δεν επιτρέπεται να χάνει το δικαίωμα ψήφου ανάλογα με το αν κατοικεί στο εσωτερικό ή το εξωτερικο της χώρας, καθώς τότε ο αποκλεισμός του δικαιώματος που οφείλεται στον τόπο κατοικίας του γίνεται κατά αθέμιτη διάκριση κι επιπρόσθετα περιορίζει κατά πολύ την έκταση της λαϊκής συμμετοχής στις εκλογές.
Κατά τη γνώμη μου το ΕΔΔΑ έπρεπε να διαγνώσει παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 3 ΠΠΠ ΕΣΔΑ. Ανεξάρτητα δηλαδή από το αν το Σύνταγμα προέβλεπε ή όχι την ψήφο στο εξωτερικό. Επίσης οι πολλές αναφορές στο συγκριτικό δίκαιο έχουν γίνει επικίνδυνες, γιατί σταδιακά αρχίζουν διάφορα μη δεσμευτικά (για το ΕΔΔΑ) κείμενα να αντιμετωπίζονται ως νοηματοδοτούντα την ΕΣΔΑ, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο. Τρανταχτό παράδειγμα, η υπόθεση με τους γάμους των ομόφυλων ζευγαριών, όπου ξαφνικά το εθνικό δίκαιο έγινε πιο σημαντικό από το άρθρο 12.
Άλλη μια απόφαση του Στρασβούργου που απογοητεύει, λόγω σύγχυσης κατά την εφαρμογή της νομικής μεθοδολογίας: οι δικαιοσυγκριτικές μελέτες δεν έχουν κανονιστικό περιεχόμενο όσο κι αν βοηθούν στην αντίληψη των εθνικών θέσεων για τα μεγάλα θεσμικά θέματα. Αν ήταν έτσι όμως δεν θα χρειαζόμασταν Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, θα αρκούσαν τα πανεπιστήμια και οι εργασίες των φοιτητών στις νομικές σχολές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου