Πρόκειται για απόφαση - σταθμό!
Θερμά συγχαρητήρια από την Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στα μέλη του ΕΠΣΕ που συνέβαλαν στη δημιουργία μιας τόσο σημαντικής απόφασης.
Ακολουθεί το δελτίο τύπου του ΕΠΣΕ:
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΠΣΕ
16 Μαρτίου 2010
Απόφαση-σταθμός Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για εκπαίδευση παιδιών Ρομά
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) καλοδέχεται τη σημερινή απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στην υπόθεση Oršuš και Λοιποί εναντίον Κροατίας (προσφυγή αρ. 15766/03), την οποία είχαν καταθέσει 15 μαθητές Ρομά τους οποίους εκπροσώπησαν ενώπιον του ΕΔΔΑ η Κροάτισσα δικηγόρος Lovorka Kušan, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Δικαιώματα των Ρομά (ERRC), η Κροατική Επιτροπή Ελσίνκι (CHC) και η Πρωτοβουλία για Δικαιοσύνη του Ιδρύματος Ανοιχτή Κοινωνία (OSI/JI). Το ΕΔΔΑ αποφάνθηκε ομόφωνα ότι υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 6 της Σύμβασης λόγω της καθυστέρησης στην εκδίκαση των ενδίκων βοηθημάτων των προσφευγόντων, ενώ με οριακή διαφορά μιας ψήφου (9-8) διαπίστωσε και παραβίαση του Άρθρου 14 της Σύμβασης (προστασία από διακρίσεις) σε συνδυασμό με το Άρθρο 2, Πρωτόκολλο 1 στην Σύμβαση (δικαίωμα στην εκπαίδευση). Στην υπόθεση είχαν παρέμβει ως τρίτοι το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), η Σλοβακία και η ΜΚΟ Interights. Η απόφαση έχει μεγάλη σημασία και για την Ελλάδα.
Ο εκπρόσωπος του ΕΠΣΕ Παναγιώτης Δημητράς δήλωσε: «Η σημερινή απόφαση, όπως και οι προηγούμενες Σαμπάνης και Λοιποί και D.H. and Others, στις όποιες έρχεται να προστεθεί, φωτογραφίζουν και την κατάσταση των Ρομά στην Ελλάδα όπου μόνο το 1/3 των παιδιών Ρομά γράφονται στο σχολείο και μόνο το 1/4 από αυτά (δηλαδή το 9% του συνόλου των παιδιών Ρομά) τελειώνουν την τάξη. Η σημερινή απόφαση, όπως και οι άλλες δυο, θα αποτελέσουν άξονα διεκδίκησης των δικαιωμάτων των Ρομά στην εκπαίδευση από το ΕΠΣΕ στο άμεσο μέλλον.»
Ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τα Δικαιώματα των Ρομά Rob Kushen δήλωσε ότι «Η σημερινή απόφαση ολοκληρώνει την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ως προς τη πιο διαδεδομένη αιτία φυλετικού διαχωρισμού παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση σε όλη την Ευρώπη. Οι κυβερνήσεις πρέπει τώρα να αναλάβουν αποφασιστική δράση προκειμένου να δώσουν τέλος σε φαινόμενα φυλετικά διαχωρισμένης εκπαίδευσης οιασδήποτε μορφής και να τα εντάξουν πραγματικά στα εκπαιδευτικά τους συστήματα.»
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Πρωτοβουλίας για Δικαιοσύνη του Ιδρύματος Ανοιχτή Κοινωνία, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τα Δικαιώματα των Ρομά, και βασικός δικηγόρος στην υπόθεση, Jim Goldston, δήλωσε: «Η απόφαση καθιστά ξεκάθαρο ότι η επίκληση ανεπαρκούς γνώσης της επίσημης γλώσσας δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πρόσχημα για φυλετικό διαχωρισμό, ο οποίος δυστυχώς είναι διαδεδομένος στην Ευρώπη και είναι επιτέλους καιρός να μπει ένα τέλος σε αυτή την εξευτελιστική πρακτική.»
Το δελτίο τύπου και η απόφαση του ΕΔΔΑ είναι διαθέσιμα στις ιστοσελίδες
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=864630&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649
και http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=864619&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649
Η υπόθεση αφορούσε ένταξη των παιδιών Ρομά σε χωριστές τάξεις στο σχολείο όπου φοιτούσαν και μαθητές Κροατικής εθνικής καταγωγής. Tο πρόσχημα ήταν ότι δεν κατείχαν επαρκώς την Κροατική γλώσσα και πως μόνο η ένταξή τους σε ειδικές τάξεις όπου θα τους παρείχετο εξειδικευμένη διδασκαλία θα τους επέτρεπε να βελτιώσουν τη γνώση τους της Κροατικής. Οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι η δημιουργία τμημάτων μόνο για Ρομά στα σχολεία παραβιάζει το δικαίωμα τους στην εκπαίδευση μέσα σε ένα πολυ-πολιτισμικό περιβάλλον και τους προκαλεί σοβαρή ψυχολογική, συναισθηματική και εκπαιδευτική βλάβη και ιδίως συναισθήματα έλλειψης αυτοσεβασμού και γκετοποίησης. Τόνισαν δε ότι οι ρατσιστικές αντιδράσεις των μη-Ρομά γονέων βάρυναν στην απόφαση των αρχών να τους τοποθετήσουν σε χωριστά τμήματα. Αναγνώρισαν ότι, στα πλαίσια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για μαθητές με ειδικές ανάγκες ή γνωσιακές δυσκολίες, η δημιουργία και λειτουργία χωριστών ειδικών τάξεων δεν συνιστά αυτόματα διακριτική μεταχείριση. Επεσήμαναν όμως ότι στην περίπτωσή τους είχαν τοποθετηθεί σε τέτοιες τάξεις χωρίς να έχει προηγηθεί αξιολόγηση της γνώσης τους της Κροατικής γλώσσας. Ακόμη χειρότερα δε, κατά την φοίτησή τους στις τάξεις αυτές δεν έτυχαν καμίας εξειδικευμένης διδακτικής υποστήριξης ενώ κάποιοι από τους προσφεύγοντες ποτέ δεν ενσωματώθηκαν σε κανονικές τάξεις, ακόμη και όταν απόκτησαν ικανοποιητική γνώση της Κροατικής. Σύμφωνα πάντα με τους προσφεύγοντες, όλα τα παραπάνω στοιχεία εύλογα τους δημιούργησαν την εντύπωση ότι είχαν πέσει θύματα διακριτικής μεταχείρισης λόγω της εθνοτικής τους καταγωγής.
Με μια εξαιρετικά εναργή και εμπεριστατωμένη απόφαση, με πολλαπλές αναφορές σε σχετικά κείμενα του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Ο.Η.Ε. το ΕΔΔΑ οριακά αποδέχθηκε τους ισχυρισμούς των προσφευγόντων και έκρινε πως είχαν υποστεί διάκριση λόγω της εθνοτικής τους καταγωγής.
Το ελληνικό ενδιαφέρον εστιάζεται πρώτο στις επιδοκιμαστικές αναφορές του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Σαμπάνης και Λοιποί κατά Ελλάδας μετά από προσφυγή του ΕΠΣΕ. Αφορούσε ρατσιστικό αποκλεισμό παιδιών Ρομά από το δημοτικό σχολείο στο οποίο άνηκαν στον Ασπρόπυργο Αττικής και τοποθέτησή τους σε παράρτημα του δημοτικού σχολείου σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από το σχολείο (απόφαση διαθέσιμη σε επίσημη μετάφραση στην ιστοσελίδα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους http://www.nsk.gr/edad/ee494.pdf). Ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από την πρώτη απόφαση του ΕΔΔΑ (και μάλιστα και πάλι από το Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης) σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά (απόφαση D.H. and Others v. the Czech Republic – διαθέσιμη στα αγγλικά στην ιστοσελίδα του ΕΔΔΑ
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=prof&highlight=Ostrava&sessionid=48946037&skin=hudoc-en), το ΕΔΔΑ στη Σαμπάνης υπεισήλθε στον σκληρό πυρήνα της προβληματικής τέτοιων υποθέσεων που δεν περιορίζεται στην λανθασμένη ή μη εφαρμογή του εκάστοτε εκπαιδευτικού πλαισίου ή στην παιδαγωγική του επάρκεια αλλά στο ευρύτερο κοινωνικό πλέγμα (όπως π.χ. σχέσεις τοπικών κοινωνιών με κοινότητες Ρομά και κρατικές αρχές) το οποίο σε πολλές περιπτώσεις έχει καθοριστική επίδραση στο επίπεδο παρεχόμενης ή μη εκπαίδευσης σε παιδιά Ρομά.
Κατά δεύτερο λόγο, στην υπόθεση παρενέβη ως τρίτος το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) το οποίο ανέπτυξε εκτενή επιχειρηματολογία σχετικά με την υποχρέωση βάσει του διεθνούς δικαίου που έχουν τα κράτη να παράσχουν επαρκή και αποτελεσματική εκπαίδευση στα παιδιά Ρομά, χωρίς διακρίσεις. Η σχετική περίληψη των επιχειρημάτων του ΕΔΔΑ παρατίθεται στο τέλος του δελτίου.
Στην παρέμβασή του το ΕΠΣΕ αναφέρθηκε εκτενώς στην εγκύκλιο του Υπ.Εθ.Π.Θ. (Αρ. Πρ. Φ.1.Τ.Υ/1254/126877/Γ1 με ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 2008 με θέμα «Προγράμματα για την ενεργό ένταξη Παλιννοστούντων, Αλλοδαπών και Ρομά μαθητών στο Εκπαιδευτικό μας σύστημα.» Το ΕΠΣΕ θεωρεί ότι η εγκύκλιος αυτή ενσωματώνει όλες σχεδόν τις παρατηρήσεις του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Σαμπάνης ενώ βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με αυτές του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Oršuš. Απομένει λοιπόν μόνο η εφαρμογή της, κάτι που σύμφωνα με τα ευρήματα από σχετικές έρευνες του ΕΠΣΕ δεν έχει ακόμη επιτευχθεί.
GRAND CHAMBER
CASE OF ORŠUŠ AND OTHERS v. CROATIA
(Application no. 15766/03)
JUDGMENT
STRASBOURG
16 March 2010
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=864619&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649
[...]
(c) Greek Helsinki Monitor
141. Referring to the Court's case-law concerning the right to education and in particular to the judgments in the cases of D.H. and Others v. the Czech Republic ([GC], no. 57325/00, ECHR 2007-... ) and Sampanis and Others v. Greece (no. 32526/05, 5 June 2008), the Greek Helsinki Monitor stressed the following principles. The importance of tests aimed at assessing the educational level of children upon their enrolment in schools was paramount, as well as the need to ultimately assign all Roma children to ordinary, mainstream classes. The principle of integrated education could be diverged from only in certain exceptional circumstances. Only the integrative educational policy was compatible with the role of the member States' educational systems.
142. The interveners further relied on the Action Plan on Improving the Situation of Roma and Sinti within the OSCE area, which urged the member States to “develop and implement comprehensive school desegregation programmes aimed at: (1) discontinuing the practice of systemically routing Roma children to special schools or classes; and (2) transferring Roma children from special schools to mainstream schools”. The interveners also relied on the relevant Council of Europe Sources, cited above
Αναδημοσίευση από e-lawyer
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου