Της Ηλέκτρας - Λήδας Κούτρα*
Δεδομένης της αδυναμίας να αιτηθεί κάποιος άσυλο στην Ελλάδα σήμερα, του αυξημένου κινδύνου να επαναπροωθηθεί ανεπίτρεπτα, να στερηθεί την ελευθερία του χωρίς νόμιμο έρεισμα, να κρατηθεί και να διαβιώσει σε συνθήκες εξευτελιστικές, αλλά και δεδομένης της αδυναμίας του Ελληνικού κράτους να παράσχει την οφειλόμενη προστασία και να εγγυηθεί στην πράξη τα δικαιώματα των προσώπων αυτών, όπως απορρέουν από το Διεθνές, το Ενωσιακό αλλά και το εθνικό Δίκαιο, γεννιέται μια νέα διάσταση στο δικαίωμα των υπηκόων τρίτων χωρών που αναζητούν διεθνή προστασία στην ασφαλή Ευρώπη, ΑΦΟΥ καταφθάσουν σε αυτήν.
Στα παραπάνω προβλήματα ενεργητικός και παθητικός συνδημιουργός είναι η ίδια η Ε.Ε. και ο τρόπος με τον οποίον επέλεξε να διαχειρισθεί διαδικαστικά το ζήτημα της προσφυγιάς -αλλά και να μην αποτρέψει έως σήμερα τις βλαβερές συνέπειες του επιλεγέντος μοντέλου διαχείρισης των προσφυγικών ροών, παρότι μπορούσε να το πράξει και γνώριζε την αδυναμία της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις σχετικές απαιτήσεις.
Με δεδομένα τα παραπάνω, η αίτηση ασύλου σε άλλα κράτη είναι ο μοναδικός νόμιμος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν σήμερα να αποφύγουν τα πρόσωπα αυτά τα βασανιστήρια και τις διάφορες μορφές κακομεταχείρισης που εμπίπτουν στο πεδίο προστασίας του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) αλλά ακόμα και τον κίνδυνο ζωής (άρθρο 2 της ΕΣΔΑ), στον οποίον τους εκθέτει το ενδεχόμενο ανεπίτρεπτης επαναπροώθησής τους, ιδιαίτερα όταν δεν έχουν κατορθώσει να ζητήσουν άσυλο και η μόνη τους «ταυτότητα» είναι ένα λευκό χαρτί που ορίζει ότι οφείλουν να εγκαταλείψουν την Ελληνική επικράτεια σε 30 μέρες. Ας σημειωθεί ότι η κατάσταση αυτή αποτελεί τον κανόνα πλέον, παρά τη νομικά δεσμευτική Αρχή του «non-refoulement» και τη νομοθετική πρόβλεψη για ενημέρωση των παράτυπα εισερχομένων για τα δικαιώματά τους και για διευκόλυνση της πρόσβασής τους στις διαδικασίες ασύλου, εφόσον το επιθυμούν.
Οι συνθήκες στην Ελλάδα για τους πρόσφυγες συνιστούν για τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. (που έχουν όλα κυρώσει την ΕΣΔΑ και τη Συνθήκη της Γενεύης) αυτήν την «εξαιρετική περίσταση» που ενεργοποιεί τις θετικές τους υποχρεώσεις απέναντι στους πρόσφυγες, ιδίως εφόσον κάτι τέτοιο ζητηθεί εντός της δικαιοδοσίας τους και όταν διαφαίνεται ότι ο αιτών διεθνή προστασία δεν είχε καν τη δυνατότητα να αποκτήσει πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου και έχει ήδη λάβει το «λευκό χαρτί» της αποχώρησης -που σημαίνει, στην πράξη, ότι ήδη έχει εγγραφεί στον κατάλογο ανεπιθύμητων αλλοδαπών, ήδη του έχει επιβληθεί διοικητική απέλαση και κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να επαναπροωθηθεί χωρίς να έχει καταφέρει να ζητήσει προστασία. Στις περιπτώσεις αυτές ο κίνδυνος να παραβιαστούν τα δικαιώματα που του εγγυάται το διεθνές Δίκαιο στην Ελλάδα δεν είναι μόνο υπαρκτός ή υψηλός, αλλά βέβαιος.
Η θεώρηση αυτή είναι ικανή, σε συνδυασμό με την διακηρυχθείσα ως οφειλόμενη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε., να οδηγήσει σε μια πρακτική λύση προς άρση της ανθρωπιστικής κρίσης που δημιούργησαν οι αυξημένες ανθρώπινες ροές και ο Ευρωκανονισμός Δουβλίνο ΙΙ. Σύμφωνα με τον τελευταίο, όποιος μπαίνει στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας, υποχρεώνεται να παραμείνει σε αυτήν προς εξέταση του αιτήματος ασύλου του. Οι αριθμοί είναι (αντίστροφα) σοκαριστικοί: 82% του συνόλου μπαίνουν από την Ελλάδα, όπου το ποσοστό χορήγησης ασύλου είναι σε πρώτο βαθμό είναι σχεδόν μηδενικό (0,04%). Όσο όμως εκκρεμεί η απάντηση, η χώρα υποδοχής οφείλει να διασφαλίσει στον αιτούντα στέγη, τροφή, ρουχισμό, ιατροφαρμακευτική κάλυψη, παιδεία, διερμηνεία. Αν δεν έχει στέγη να του παράσχει, οφείλει να του καλύψει το κόστος ξενοδοχείου και διατροφής. Δεν χρειάζεται να είναι ειδικός κανείς για να καταλάβει ότι μια χώρα με πάνω από 50.000 αιτήματα ασύλου (και τουλάχιστον άλλους τόσους που δεν έχουν καταφέρει έως τώρα να αιτηθούν) δεν είναι δυνατό να εγγυηθεί τη στέγαση εάν διαθέτει προς τούτο λιγότερες από 900 κλίνες. Ούτε ένας στους 100 δεν θα καλυφθεί, είναι απλά μαθηματικά. Είναι σαφές ότι μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, μια χώρα με τεράστια τρέχοντα οικονομικά προβλήματα, δεν είναι σε θέση να διασφαλίσει τα παραπάνω.
Τι γίνεται λοιπόν;
Το παραδέχεται και θέτει την Ε.Ε. προ των ευθυνών της. Διότι η Ελλάδα είναι Ε.Ε. Αν «τα εγκλήματα αυτά» συμβαίνουν στην Ελλάδα, τότε συμβαίνουν στην Ένωση!
Κι αν τα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. δεν ανταποκριθούν, τότε δεν θα μιλάμε για το γνωστό: "No refuge in Greece" αλλά για το -λιγότερο υποκριτικό- "No refuge in Europe"!
*Η Ηλέκτρα – Λήδα Κούτρα είναι Δικηγόρος Αθηνών και Πρόεδρος της «Ελληνικής Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Η εν μέρει ή εν όλω αναδημοσίευση, αντιγραφή, τήρηση σε αρχείο και γενικά κάθε περαιτέρω χρήση του παρόντος άρθρου επιτρέπεται μόνο με την έγγραφη άδεια της συγγραφέως. Για αιτήσεις απευθύνεστε στο email: electrakoutra@yahoo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου