Η Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – «Πλειάδες» και οι ακόλουθοι Φορείς και Συλλογικότητες της Κοινωνίας των Πολιτών που συνυπέγραψαν στις αρχές Μαϊου 2015 την Πρόταση και τις Συστάσεις για την αναμόρφωση της Παιδείας "προς το ανθρωπινότερο και πιο συμπεριληπτικό", διαμαρτύρονται για την πλήρη, ολοσχερή αγνόηση των αιτημάτων που τέθηκαν στους αρμόδιους, από μεγάλη μερίδα, μεταξύ άλλων, και των πλέον ευάλωτων συμπολιτών και συμπολιτισσών μας, και χαρακτηρίζει το πολυνομοσχέδιο που άνοιξε προς διαβούλευση μέχρι τις 26 Ιουνίου 2015 ως, αφενός, άλλη μια χαμένη ευκαιρία, αφετέρου ως ένδειξη έλλειψης ευαισθησίας απέναντι στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θηλυκώνουν αναγκαία με το -επίσης ανθρώπινο- δικαίωμα στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη της προσωπικότητας χωρίς δυσανάλογη επέμβαση του Κράτους.
Υπενθυμίζουμε το κείμενο της παρέμβασής μας και προσκαλούμε εκ νέου τους αρμοδίους σε μελέτη του και σχετική ανταπόκριση της Πολιτείας:
"Η Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – «Πλειάδες» και οι Φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών που συνυπογράφουν την παρούσα Πρόταση χαιρετίζουν την διαπίστωση – παραδοχή από την Κυβέρνηση της συνολικής υποβάθμισης της γενικής παιδείας στη χώρα μας (επισυνάπτεται παράρτημα με πληθώρα σχετικών αναφορών), με την ειδίκευση, την κατάρτιση και την προετοιμασία για ένταξη στην αγορά εργασίας να έχουν αντικαταστήσει τη συνταγματική επιταγή για καλλιέργεια, ολοκληρωμένη γνώση και δημιουργία συνειδητών και υπεύθυνων πολιτών. Παράλληλα, ενθαρρύνουν ζωηρά τη διακηρυχθείσα πρόθεση της νέας Κυβέρνησης να αναμορφώσει το εκπαιδευτικό σύστημα, τόσο σε επίπεδο αξιακών αρχών, όσο και από έποψης δομής και περιεχομένου του εκπαιδευτικού συστήματος.
Στην Ελλάδα αποκλείονται από την πρόσβαση στην εκπαίδευση εκατοντάδες χιλιάδες ανήλικοι που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες (παιδιά με αναπηρία, Ρομά κ.ά.).
Παράλληλα, στη χώρα φοιτούν σήμερα, ως ενταγμένοι στην υποχρεωτική εκπαίδευση, εκατοντάδες χιλιάδες αλλοδαποί μαθητές, καθώς και απροσδιόριστος, ιδιαίτερα υψηλός όμως, αριθμός ανηλίκων, οι γονείς των οποίων δεν ασπάζονται τη χριστιανική ορθόδοξη θρησκεία και παράδοση. Μεγάλο, δε, μέρος των Χριστιανών Ορθοδόξων γονέων, που δεν είναι ιδιαίτερα ή και καθόλου θρησκευόμενοι, δεν αποδέχονται ως κάτι χρήσιμο τη διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στο σχολείο των παιδιών τους. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός μαθητών φοιτά σε σχολεία όπου η εκπαίδευση που παρέχεται προσκρούει ευθέως στις πεποιθήσεις των γονέων τους, οι οποίοι αναγκάζονται να τα στείλουν σε σχολειά υπό τη δαμόκλειο σπάθη των ποινικών και λοιπών κυρώσεων, παρότι η συμβατότητα μεταξύ παρεχόμενης εκπαίδευσης στο παιδί και συστήματος πεποιθήσεων του γονέα έχει διακηρυχθεί ως ατομικό δικαίωμα που κατοχυρώνεται σε Συμβάσεις τις οποίες η χώρα μας έχει υπογράψει και κυρώσει και συνεπώς δεσμεύεται από αυτές με υπερνομοθετική ισχύ. Σε περιπτώσεις που γονείς λόγω των πεποιθήσεών τους αντιδρούν έντονα με την υποχρεωτική εκπαίδευση ως έχει στη χώρα μας και δεν διαθέτουν εναλλακτική λύση πρόσβασης των παιδιών τους σε σχολείο που να μην προσκρούει στις θρησκευτικές ή/και θεμελιώδεις αξιακές πεποιθήσεις τους, αναγκάζονται αφενός να καταβάλλουν υπέρμετρες προσπάθειες προκειμένου να υποστηρίξουν την εκπαίδευση των παιδιών τους σε συνθήκες αποσχολειοποίησης, αφετέρου τίθενται εκτός του επιτρεπόμενου πλαισίου που θέτει η έννομη τάξη μας και κινδυνεύουν με άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος τους έως και αφαίρεσης της επιμέλειας των παιδιών τους, λόγω ακριβώς της άσκησης δικαιώματός τους που αναγορεύεται σε ανθρώπινο και προστατεύεται υπερνομοθετικά.
Στα πλαίσια αυτού, δηλώνουμε τη διαθεσιμότητά μας να συνεπικουρήσουμε κατά το μέτρο των δυνατοτήτων μας σε κάθε αναμορφωτική προσπάθεια κινείται στην κατεύθυνση της εκπαιδευτικής αναμόρφωσης «προς το ανθρωπινότερο» και προβαίνουμε στις εξής προκαταρκτικές επισημάνσεις:
Επισημαίνουμε συνοπτικά ότι:
Το Σύνταγμα της Ελλάδας, στο 16ο άρθρο του, διατυπώνει μεταξύ άλλων πως η παιδεία είναι «βασική αποστολή του κράτους», πως η παιδεία σκοπεύει και «την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης» και πως «τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα». Το δε άρθρο 5 παρ.1 του Συντάγματος, εγγυάται στον καθένα το δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του ως προς όλες τις εκφάνσεις που την συνθέτουν.
Σύμφωνα με το Ν. 1566/1985, όσο και με το Ν. 682/1977 που αφορά στην ιδιωτική εκπαίδευση, την πρωταρχική ευθύνη για την εκπαίδευση έχει καταρχάς το υπουργείο παιδείας, το οποίο με υπουργικές αποφάσεις και προεδρικά διατάγματα ορίζει την οργάνωση και λειτουργία των σχολείων, την εγγραφή, μετεγγραφή και κατάταξη των μαθητών, την έναρξη και λήξη του σχολικού έτους, τη αξιολόγηση των μαθητών, την οργάνωση της μαθητικής ζωής, το γενικό πλαίσιο των σχολικών εκδηλώσεων και κάθε άλλη λεπτομέρεια σχετική με τη λειτουργία των σχολείων. Το υπουργείο, επίσης, επιβάλλει τη διδακτέα ύλη μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα. Η εγγραφή και φοίτηση των παιδιών στις κρατικές και ιδιωτικές δομές που λειτουργούν με βάση συγκεκριμένη εκπαιδευτική ύλη είναι υποχρεωτική από το νηπιαγωγείο και για 9 χρόνια (Δημοτικό, Γυμνάσιο). Σχολεία που προωθούν εναλλακτικά εκπαιδευτικά μοντέλα δεν λειτουργούν επισήμως στη χώρα, διότι δεν ενεργοποιείται στην πράξη η σχετική εξουσιοδοτική διάταξη του Ν. 682/1977 (άρθ.3 παρ.3).
Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων
Ο δε Ν.1566/85, διατυπώνει, μεταξύ άλλων, ότι η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση υποβοηθά ειδικότερα του μαθητές «να διακατέχονται από πίστη προς την πατρίδα και τα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης».
Παράλληλα, στα κράτη μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, η ανεξιθρησκία και η ελευθερία συνείδησης είναι απαράβατα νομικά εγγυημένη, ενώ ο προσηλυτισμός απαγορεύεται. Τούτο συνεφέλκεται απόλυτο σεβασμό στην ετερότητα, επιταγή για ανεκτικότητα και αξιακή ουδετερότητα στους χώρους που εκφράζεται ο σκληρός πυρήνας του κράτους, όπως αυτός της δικαιοσύνης αλλά και της υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης. Άλλες έννοιες που ανακύπτουν σχετικά είναι η ισότητα στην αξιοπρέπεια (οι άνθρωποι δεν διαφέρουν στην αξιοπρέπεια επειδή έχουν διαφορετικό θρησκευτικό προσανατολισμό ή σύστημα πεποιθήσεων), η αμοιβαιότητα (αναγνωρίζω στους άλλους όσα θέλω ν’ αναγνωρίζουν σε μένα) και άλλες.
Η εθνική νομοθεσία υποχρεωτικά ερμηνεύεται υπό το φως, υποτάσσεται στα νομοθετικά κελεύσματα του Συντάγματος της Ελλάδας, της ΕΣΔΑ και των συμπληρωματικών σε αυτήν Πρωτοκόλλων που έχει υπογράψει και κυρώσει η χώρα, καθώς και των λοιπών συμβάσεων και νομοθετημάτων με υπερνομοθετική ισχύ. Σε περίπτωση που η εθνική νομοθεσία διαπιστώνεται ότι αντιτίθεται στα τελευταία, οφείλει να υποχωρεί και να μην εφαρμοζεται, να τροποποιηθεί ή να συμπληρωθεί κατάλληλα.
Υπενθυμίζεται δε ότι σημαντικά διεθνή νομικά «εργαλεία» κατοχυρώνουν το δικαίωμα των γονέων να είναι η εκπαίδευση των παιδιών τους σύμφωνη με τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις τους.
Το 2ο άρθρο του 1ου Πρόσθετου στην ΕΣΔΑ Πρωτοκόλλου, ορίζει ότι: «Άρθρο 2 - Δικαίωμα στην εκπαίδευση. Ουδείς δύναται να στερηθή του δικαιώματος όπως εκπαιδευθή. Παν Κράτος εν τη ασκήσει των αναλαμβανομένων υπ' αυτού καθηκόντων επί του πεδίου της μορφώσεως και της εκπαιδεύσεως θα σέβεται το δικαίωμα των γονέων όπως εξασφαλίζωσι την μόρφωσιν και εκπαίδευσιν ταύτην συμφώνως προς τας ιδίας αυτών θρησκευτικάς και φιλοσοφικάς πεποιθήσεις.»
Σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών: Άρθρο 26 (1) Καθένας έχει το δικαίωμα στην εκπαίδευση (…) (2) Η Εκπαίδευση θα πρέπει να στοχεύει την πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και την ενδυνάμωση του σεβασμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Θα πρέπει να προωθεί την κατανόηση, την ανεκτικότητα και τη φιλία μεταξύ όλων των εθνών, των εθνικών ή θρησκευτικών ομάδων, και να ακολουθεί τις δραστηριότητες των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της ειρήνης. (3) Οι γονείς έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν το είδος της εκπαίδευσης που θα δοθεί στα παιδιά τους.
Άλλα κορυφαία νομικά «εργαλεία», εκτός της ΟΔΔΑ (άρθ.26 παρ.3) και της ΕΣΔΑ (2ο άρθ. 1ου ΠΠΠ), όπως η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού των Ηνωμένων Εθνών (άρθ.5, μεταξύ άλλων), το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (άρθ.13.3) η ICCPR (άρθ.18 παρ.4 σε συνδ με 4 παρ.2), ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (άρθ.14 παρ.4), εγγυώνται το σεβασμό εκ μέρους του κράτους στο δικαίωμα των γονιών να έχουν τα παιδιά τους εκπαίδευση σύμφωνη με τις πεποιθήσεις τους (εφόσον βέβαια αυτές δεν αντιστρατεύονται τις ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες, διότι σε διαφορετική περίπτωση θα μιλούσαμε για καταχρηστική επίκληση των προστατευτικών αυτών διατάξεων, μη ανεκτή στα κράτη δικαίου), ο δε Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για την Εκπαίδευση, ήδη σε έκθεση του 2007, διατύπωσε πως η κατ’ οίκον εκπαίδευση θα έπρεπε να είναι μια νόμιμη εκπαιδευτική επιλογή σε όλα τα κράτη μέλη. Από δε πλευράς ηπίου δικαίου, έχει σχετικά με το θέμα εκδοθεί και υποστηρικτική της αποσχολειοποιημένης εκπαίδευσης σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (23 Οκτ.2012) προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο απαρέγκλιτος σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως διατυπώνονται στις Συμβάσεις και όπως σμιλεύονται νομολογιακά από τα όργανα που τοποτηρούν τις αντίστοιχες Συμβάσεις που τα κατοχυρώνουν, αποτελούν πυλώνα και θεμέλιο του Πολιτεύματός μας.
Συνεπώς, κάθε νομοθεσία ή πρακτική που τα παραβιάζει δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθεί «Αντιδημοκρατική».
Εν όψει και των προμνησθέντων, η Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – «Πλειάδες» και οι συνυπογράφουσες οργανώσεις και συλλογικότητες της Κοινωνίας των Πολιτών, απευθύνουν τις ακόλουθες ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ προς την Ελληνική Πολιτεία:
- Τον διαχωρισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Παιδείας από το Υπουργείο Θρησκευμάτων.
- Την τροποποίησή του περιεχομένου του μαθήματος των θρησκευτικών στη διδακτέα ύλη, προς την κατεύθυνση αξιακά μη φορτισμένης θρησκειολογίας. Την απομάκρυνση θρησκευτικών λειτουργών συγκεκριμένης θρησκείας από θέσεις εκπαιδευτικών υπηρετούντων σε σχολεία.
- Την πρόβλεψη απαλλαγής από κάθε θρησκευτική δραστηριότητα με απλή δήλωση του γονέα ή του παιδιού, πλήρως αναιτιολόγητη. Άμεση ανάκληση της από 25-01-2015 εγκυκλίου (12773/Δ2/23-1-2015).
- Την συγκρότηση ομάδας εργασίας προκειμένου να υλοποιηθούν συγκεκριμένες παρεμβάσεις προς διασφάλιση του δικαιώματος που κατοχυρώνει η παρ.1 του άρθ.14 της Σύμβασης Δικαιωμάτων του Παιδιού
- Την αφαίρεση θρησκευτικών πρακτικών (ιδίως προσευχή, εκκλησιασμός) και συμβόλων από το χώρο και το ωρολόγιο πρόγραμμα του δημόσιου σχολείου.
- Την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και έκφρασης φύλου
- Την άμεση παρέμβαση σε περίπτωση που ο θεσμικός λόγος αποκλείει, περιθωριοποιεί ή στοχοποιεί τα λοατ άτομα (γονείς, εκπαιδευτικούς ή μαθητές) ή αναπαραγάγει αρνητικά στερεότυπα γι’αυτά.
- • Συμπερίληψη στα διδακτικά εγχειρίδια θετικών εικόνων και αναφορών (ομογονεϊκές οικογένειες, λοατκι άτομα) ώστε να μην αποσιωπάται η πραγματικότητα λόγω των προβαλλόμενων επικρατούντων προτύπων και να μην αναπαράγονται τα αρνητικά στερεότυπα.
- Τη δημιουργία εθνικής στρατηγικής για την καταπολέμηση της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας στο σχολικό περιβάλλον
- Στοχευμένες Δράσεις προς αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού με βάση την ταυτότητα φύλου – σεξουαλικό προσανατολισμό σε βάρος λοατκι ατόμων – ενημέρωση με προβολές, βιωματικές δράσεις, θεατρικές παραστάσεις και άλλα βιωματικά εργαλεία
- Ενθάρρυνση και στήριξη των εκπαιδευτικών από τα στελέχη της εκπαίδευσης στην κατεύθυνση της υποχρεωτικής πραγματοποίησης προγραμμάτων σεξουαλικής αγωγής σε όλες τις τάξεις του σχολείου.
- Την τροποποίηση του Ν. 1566/1985 με την προσθήκη της δυνατότητας ίδρυσης και λειτουργίας δημόσιων (δημοκρατικών, με ειδικές εκπαιδευτικές κατευθύνσεις όπως Μοντεσσόρι, Βάλντορφ Στάϊνερ κλπ) σχολείων, αντίστοιχης και ισότιμης αναγνώρισης. Τη νομιμοποίηση και θεσμοθέτηση άλλων ήδη εφαρμοσμένων σε άλλες χώρες της Ε.Ε. μορφών εκπαίδευσης και την ένταξη τους σε όλες τις βαθμίδες δημόσιας παιδείας
- Την θέσπιση δυνατότητας συμμετοχής των αποφοίτων εναλλακτικών κατευθύνσεων σχολείων σε γενικές εξετάσεις στο τέλος της σχολικής ζωής [1] προκειμένου να πιστοποιηθεί η κατάκτηση ενός επιπέδου γνώσεων ώστε να εισαχθούν, εφόσον το επιθυμούν, στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση.
- Την ενεργοποίηση της εξουσιοδοτικής διάταξης της παρ.3 του άρθρου 3 του Ν. 682/1977 για τα ιδιωτικά σχολεία, η οποία ορίζει ότι: «3. Κατ' εξαίρεσιν της διατάξεως της παρ. 1 του παρόντος άρθρου, επιτρέπεται η ίδρυσις και λειτουργία πειραματικού τύπου ιδιωτικών σχολείων. Η ίδρυσις γίνεται δι' αποφάσεως του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, μετ' αίτησιν του ενδιαφερομένου και σύμφωνον γνώμην του Κ.Ε.Μ.Ε. Δια της αυτής αποφάσεως καθορίζονται το αναλυτικόν και ωρολόγιον πρόγραμμα και αι μέθοδοι διδασκαλίας, τα των τυχόν προσθέτων προσόντων του διδακτικού προσωπικού, ως και παν έτερον θέμα αφορών εις την λειτουργίαν και εποπτείαν των σχολείων τούτων.» Με τον τρόπο αυτόν θα μπορούσε να δοθεί η δυνατότητα σε ιδιώτες που επιθυμούν, να ιδρύσουν και να λειτουργήσουν δημοκρατικά σχολεία, Μοντεσσοριανά, Waldorf-Steiner, δομές εξωσχολικής μάθησης (unschooling) κλπ., ώστε να μπορούν να έχουν επιλογή επί της εκπαίδευσης των παιδιών τους και οι γονείς με διαφορετικές φιλοσοφικές πεποιθήσεις από αυτές της πλειοψηφίας.
- Την επέκταση και αναβάθμιση καλλιτεχνικών σχολείων, μουσικών σχολείων, ειδικών σχολείων και λοιπών σχολείων (προτύπων, προτύπων πειραματικών κλπ.) με ειδικές κατευθύνσεις.
- Προτεινόμενη («ευέλικτη») και όχι δεσμευτική ύλη και βιβλιογραφία. Αποδέσμευση από την υποχρέωση αποκλειστικής χρήσης σχολικών εγχειριδίων που εγκρίνει το κράτος (επιτροπόμενες μορφές εναλλακτικής διδασκαλίας μέσω επισκέψεων, οπτικοακουστικών μέσων, βιωματικών εργαλείων και λοιπών μέσων που κρίνει κατάλληλα ο/η εκπαιδευτικός).
- Θεσμοθέτηση του δικαιώματος στη μη τυπική – εξωσυστημική εκπαίδευση. Αλλαγή της θεσμοθέτησης έτσι ώστε ευρείες μορφές παιδείας που δεν εντάσσονται εξολοκλήρου ή καθόλου στην τυπική παιδεία (π.χ. κατ’οίκον εκπαίδευση, αποσχολειοποίηση και άλλες μορφές εκπαίδευσης) να είναι νομικά αποδεκτές και να υπάρχει δυνατότητα κρατικής υποστήριξής τους, χωρίς να επιβάλλεται η ιδιωτικοποίηση τους (συνήθως υποστηρίζονται σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοικησης με συμμετοχή γονέων, όπου επιτρέπεται από την κεντρική Διοίκηση). Για παράδειγμα, τα παιδιά που εκπαιδεύονται σε συνθήκη αποσχολειοποίησης, θα πρέπει να αποκτούν πρόσβαση σε σχετικές υποδομές (αθλητικές δραστηριότητες σχολείου της περιοχής τους, βιβλιοθήκες κλπ.) ώστε να υποστηρίζονται πολύπλευρα στην εκπαιδευτική μορφή επιλογής των γονέων τους.
- Θεσμική ενίσχυση της συμμετοχικότητας των παιδιών σε αποφάσεις που αφορούν στην εκπαίδευση και την καθημερινότητά τους, σύμφωνα και με το άρθρο 12 της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού.
- Θεσμική κατοχύρωση του καθοριστικού ρόλου των γονέων σε αποφάσεις που αφορούν στην εκπαίδευση των παιδιών τους, σύμφωνα και με το άρθρο 12 της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού, το άρθρο 2 του 1ου Πρόσθετου στην ΕΣΔΑ Πρωτοκόλλου, την παρ.3 του άρθ.26 της Οικουμενικής Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών κ.ά.
- Εισαγωγή πρακτικού και αποτελεσματικού μηχανισμού παραπόνων που θα μπορεί να θεραπεύσει άμεσα προβληματικές καταστάσεις που αφορούν στην άσκηση του δικαιώματος των παιδιών στην εκπαίδευση.
- Δημιουργία και εισαγωγή ευέλικτων, ταχείας παρέμβασης μηχανισμών που θα εποπτεύουν αποτελεσματικά την καταπάτηση των δικαιωμάτων του παιδιού και την επίλυση θεμάτων ελλιπούς κοινωνικοποίησης, κακοποίησης και εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον ή σε ό,τι σχετίζεται με αυτό.
- Πρόβλεψη, σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, για τη δημιουργία στα σχολεία ή πέριξ αυτών κήπων – μποστανιών – μικρής φάρμας με ζώα, προς όξυνση της οικολογικής αντίληψης, του φυσικού περιβάλλοντος κοκ. Ρύθμιση των κτιριακών προδιαγραφών για τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έτσι ώστε η στέγαση τους να μπορεί να αποτελεί βιωματικό και μαθησιακό εργαλείο π.χ. με καινοτομικές οικολογικές κατασκευές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, παραδοσιακές κατασκευές ή σφαιρικές και άλλες ευέλικτες αρχιτεκτονικές δομές.
- Πρόβλεψη για εισαγωγή δράσεων κοινωνικής ευαισθητοποίησης και υπευθυνότητας σε διδακτικό και εξω-διδακτικό χρόνο.
- Πρόγραμμα ένταξης των τεχνών σε όλους τους κλάδους και όλες τις βαθμίδες της δημόσιας εκπαίδευσης. Παρουσία των διαφόρων τεχνών αυτών στην εκπαίδευση σε πολλές μορφές ανάλογα με τις προτάσεις των συμμετεχόντων και τα αιτήματα των σχολείων: παραστάσεις, σεμινάρια, εργαστήρια, έρευνα, πειράματα, δημιουργία έργων, εκδρομές, βιώματα ενταγμένα σε κάποια μαθησιακή δραστηριότητα, εισηγήσεις για τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς κ.ά. Επέκταση των δράσεων του προγράμματος ένταξης τεχνών πέραν του σχολείου και στις εξωσχολικές δραστηριότητες.
- Τη θεσμοθέτηση συμβάσεων εργασίας των καλλιτεχνών και ειδικών διδασκάλων με το Δημόσιο, οι οποίες θα στηρίζονται στην αξιολόγηση των ικανοτήτων των διδασκάλων αυτών και όχι στην τυπική τους εκπαίδευση, η οποία θα μπορεί πάντως να συνεκτιμάται εφόσον συντρέχει. Τον εμπλουτισμό θεσμών και δομών πολιτιστικών και καλλιτεχνικών ανταλλαγών αλλά και φιλοξενίας για επισκέπτες του σχολείου και της κοινότητας.
- Την εξάντληση των δυνατοτήτων διασύνδεσης μεταξύ Υπουργείων ώστε να δοθεί λύση στο φλέγον ζήτημα της απουσίας ή/και ανεπάρκειας προσβασιμότητας στην εκπαίδευση παιδιών που ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες για τις οποίες η πολιτεία οφείλει να επιδείξει αυξημένη μέριμνα. Την ειδική μέριμνα προς αποφυγή της στοχοποίησης ή της γκετοποίησης των παιδιών αυτών.
ΘΕΜΑΤΑ ΛΟΑΤΚΙ
· Συμπερίληψη μαθημάτων γύρω από ζητήματα σεξουαλικής αγωγής και ειδικότερα σεξουαλικής αγωγής και ταυτότητας-έκφρασης φύλου στην προπτυχιακή βασική εκπαίδευση των φοιτητών/τριών των Καθηγητικών Σχολών και των Παιδαγωγικών τμημάτων των Πανεπιστημίων.
· Προώθηση οδηγών και υλικού ευαισθητοποίησης προς γονείς, εκπαιδευτικούς, ΚΕΔΔΥ, Δομές Πρόληψης στο χώρο της Ψυχικής Υγείας που συνεργάζονται με τα σχολεία.
· Πρόβλεψη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών πολιτικών για την κάλυψη των αναγκών των διεμφυλικών μαθητριών και μαθητών (όνομα, τουαλέτα κλπ) και την εξασφάλιση κλίματος αποδοχής και ασφάλειας.
ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
· Την μελέτη και υιοθέτηση των θέσεων – προτάσεων της Ελληνικής Ένωσης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, οι οποίες εισφέρθηκαν με τις από 21-02-2015 («Χρόνια προβλήματα που απαιτούν άμεσες λύσεις» σχετικά με τη μειονότητα της Θράκης) και 17-03-2015 Επιστολές του Προέδρου της.
· Την πρόκληση Γνωμοδότησης του εποπτευόμενου από Εσάς νπιδ με την επωνυμία «Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής» (Ι.Ε.Π.) επί όλων των ανωτέρω τεθέντων θεμάτων, σύμφωνα με το Ν.3966/2011.
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
Οι «Πλειάδες» θεωρούν μείζον ζήτημα τον αποκλεισμό από την εκπαίδευση του 85% των παιδιών με αναπηρία που ζουν στη χώρα μας, όπως τούτο προκύπτει μέσα από πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε για την ΑctionΑid[2] η εγκληματολόγος κ.Πωλίνα Παπανικολάου. Αναφορές που δεχθήκαμε αποτυπώνουν την κατάσταση ως εξής: «Κάθε χρονιά έχουμε την ανησυχία αν θα έχουμε λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, φυσικοθεραπευτή, ειδικό βοηθητικό προσωπικό. Αν τελικά θα λειτουργήσει η σχολική μονάδα και πότε. Φυσικά, δε θα αναφερθούμε στις άπειρες δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει μια οικογένεια με Α.με.Α. στην υπόλοιπη ζωή της: για το ρατσισμό που υφίσταται από το ίδιο το κράτος, από άτομα και φορείς, από όλη την κοινωνία, για τον σχολικό εκφοβισμό στον οποίο τα ΑμεΑ & ΑμεΕΕΑ παιδιά είναι τα πρώτα και «εύκολα» θύματα! Κάτι που ασφαλώς, αφήνει το γονιό τόσο απομονωμένο και αβοήθητο, ώστε όταν έρχεται η στιγμή, όπως όλα τα παιδιά, να πάει και το δικό του σχολείο, αισθάνεται ανήμπορος και αντιλαμβάνεται ως πρόσθετη ταλαιπωρία και σοβαρό κίνδυνο για την ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού του την ένταξη στη σχολική διαδικασία. Η ουσιαστική συνεκπαίδευση μοιαζει «άπιαστο όνειρο». Η «κατ οίκον εκπαιδευση» ή οι οποιεσδήποτε εναλλακτικές, είναι απλώς… «παρανομες» (εκτός από εκείνες τις ελάχιστες περιπτώσεις που η αναπηρία είναι τόσο βαριάς μορφής, ώστε να χορηγείται « ειδική άδεια»)…Αυτή – δίχως αμφιβολία - είναι η γενική εικόνα που έχει ως τώρα ένας γονιός ΑμεΑ από την εμπειρία του στα σχολεία. Είναι σαφώς εικόνα εγκατάλειψης, υποβάθμισης, ρατσισμού και αδιαφορίας, αν όχι εντελώς εχθρική ως προς τα ΑμεΑ.»
Απευθύνουμε επ’ αυτού του θέματος τις ακόλουθες προκαταρκτικές συστάσεις προς την Ελληνική Πολιτεία:
- Τον απαρέγκλιτο σεβασμό της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων με Αναπηρία (CRDP), που κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν. 4074/2012 ΦΕΚ Α’ 88/11-4- 2012 και αποτελεί εσωτερικό μας δίκαιο, με υπερνομοθετική ισχύ.
-Την άμεση ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας ώστε:
-να συσταθεί φορέας που θα αναλάβει την αξιόπιστη καταγραφή του φαινομένου του εκπαιδευτικού αποκλεισμού των παιδιών με αναπηρία, των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών που προκύπτουν, ο οποίος θα προτείνει δημιουργία δομών και βεβαίως εναλλακτικών μορφών υποστήριξης που θα κληθεί να παράσχει το κράτος προς συμμόρφωση στις θετικές του υποχρεώσεις απέναντι στους ανθρώπους – παιδιά με αναπηρία και τους γονείς/κηδεμόνες τους.
-Να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα στις σχολικές εγκαταστάσεις, η μεταφορά, η ελαστικότητα ως προς το διδακτικό υλικό. Το τελευταίο προϋποθέτει την απαραίτητη χαλάρωση της στάσης της πολιτείας ως προς την υποχρεωτικότητα στο είδος των μέσων που χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία (π.χ. σχολικά βιβλία), στους ίδιους τους τρόπους - μεθόδους διδασκαλίας, έως και στους τόπους διδασκαλίας (η οποία μπορεί κάλλιστα να λαμβάνει χώρα εξωσυστημικά ή σε συνθήκη αποσχολειοποίησης, αλλά και συντονισμένες ενέργειες προς απορρόφηση όλων των σχετικών κονδυλίων.
-Τη θεσμοθέτηση της συμμετοχής γονέων και μαθητών σε αποφάσεις που αφορούν στην εκπαίδευσή τους, αλλά και της διαβούλευσης με όλους τους σχετικούς φορείς σε περίπτωση που προωθούνται θεσμικές αλλαγές.
-Τη διασφάλιση ότι την επερχόμενη σχολική χρονιά θα υφίστανται επαρκείς αναπληρωτές στην ειδική αγωγή, ώστε να μην μείνουν ΣΜΕΑΕ χωρίς ειδικούς δασκάλους και ειδικό βοηθητικό προσωπικό και να μπορέσουν στην πράξη να λειτουργήσουν τα ειδικά σχολεία και τα τμήματα ένταξης (ή «απένταξης» όπως θα έπρεπε να τα πούμε), έως ότου η Πολιτεία ανταποκριθεί στις ουσιαστικές θετικές της υποχρεώσεις προς την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία.
-Την διευκόλυνση έγκρισης της παράλληλη στήριξης, χωρίς να καταργείται στην πράξη η αποτελεσματικότητα τους, με τον περιορισμό σε λίγες ώρες τη βδομάδα και όχι στο σύνολο της φοίτησης.
-Τη δημιουργία τμημάτων ένταξης στα σχολεία αλλά και την υποστήριξη όσων επιλέξουν ή αναγκαστούν σε εξωσυστημική αποσχολειοποιημένη εκπαίδευση, με ειδικούς δασκάλους αλλά και ειδικούς νηπιαγωγούς.
-Την άρτια και έγκαιρη στελέχωση αυτών των σχολικών μονάδων, τμημάτων και μορφών εκπαίδευσης
-Την θεσμοθέτηση κατάλληλης υποστήριξης δάσκαλων, καθηγητών και νηπιαγωγών από τον ειδικό σχολικό Σύμβουλο (που δε θα είναι ένας για τη βόρεια και ένας για τη νότια Ελλάδα…) ή από άλλους ειδικευμένους λετουργούς που θα τελούν σε τοπική και λειτουργική σχέση με τις ανάγκες που παρουσιάζονται.
-Τον εξοπλισμό των ΣΜΕΑΕ, αλλά και κάθε σχολικής μονάδας όπου φοιτούν ΑμεΑ, με την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή και όλα τα χρήσιμα διδακτικά και παιδαγωγικά εργαλεία που χρειάζονται οι εκπαιδευτικοί τους.
-Στοχευμένες Δράσεις προς αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού σε βάρος ΑμεΑ & ΑμεΕΕΑ
Οι Πλειάδες συστήνουν επίσης:
-Την εκπόνηση εθνικού σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση του εκπαιδευτικού αποκλεισμού των παιδιών Ρομά
-Τον επείγοντα συντονισμό Δράσεων ευαισθητοποίησης σχετικά με τα συντριπτικά χαμηλά ποσοστά εκπαίδευσης των Ρομ ανήλικων κοριτσιών που νυμφεύονται σε μικρή ηλικία και αποκόπτονται από την εκπαίδευση.
Θεωρούμε, τέλος, επείγουσα την θεσμοθέτηση δυνατότητας ύπαρξης κρατικών εναλλακτικών μορφών εξωσυστημικής εκπαίδευσης και μηχανισμών υποστήριξης και εποπτείας τους, για πρόσωπα που είτε αντικειμενικά δυσκολεύονται (π.χ. διαβίωση σε σημεία μακριά από σχολεία, αναπηρίας σε συνδυασμό με ανυπαρξία υλικοτεχνικών υποδομών) είτε για λόγους πεποιθήσεων δεν επιλέγουν να ενταχθούν στο ισχύον πλαίσιο σχολειοποίησης.
Κλείνουμε εφιστώντας την προσοχή σε μια λεπτή αλλά κρίσιμη επισήμανση: η υποχρέωση του κράτους να εκπαιδεύονται τα παιδιά, δεν μπορεί έγκυρα να εξαντλείται σε ούτε να ταυτίζεται με την υποχρεωτική σχολειοποίησή τους, και μάλιστα στο αποδεδειγμένα χειρότερο εκπαιδευτικό σύστημα εντός Ε.Ε. Μέχρι, τουλάχιστον, να βελτιωθούν σημαντικά οι παράμετροι και λοιπές συνθήκες της εθνικής παιδείας, πρέπει να ληφθεί επείγουσα μέριμνα ώστε τα παιδιά που βρίσκονται σε Ελληνική δικαιοδοσία και οι γονείς τους να μην γίνονται θύματα παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Ευελπιστούμε στην υλοποίηση της ελπίδας που ευαγγελιστήκατε ως νέα Κυβέρνηση.
Παραμένουμε στη διάθεσή Σας.
Για την Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα "Πλειάδες"
Η Πρόεδρος
Η Πρόεδρος
Ηλέκτρα - Λήδα Κούτρα
Δικηγόρος Αθηνών
ΟΙ ΣΥΝΥΠΟΓΡΑΦΟΥΣΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ / ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΕΣ
- Ομάδα "Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση"
- Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ)
- Οικογένειες Ουράνιο Τόξο
- Athens Pride
- Thessaloniki Pride - Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Θεσσαλονίκη
- ΛΟΑΤ ΑμεΑ
- Σύλλογος Στήριξης Ατόμων με Αναπηρίες Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες Κυκλάδων "ΔΙΚΑΙΩΜΑ"
- Κίνηση Χειραφέτησης Ατόμων με Αναπηρία ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ
- Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία
- FAIR PLANET
- BIOMONOIA MKO Πολιτισμού και Περιβάλλοντος
- Σύλλογος Φίλων της Παιδαγωγικής Waldorf
- "Αλλάζουμε τα σχολεία - Αλλάζουμε την παιδεία" διαδικτυακή συλλογικότητα -ομαδα για την εναλλακτική εκπαιδευση https://www.facebook.com/groups/791384664229713/?fref=ts
- "Ενσυναίσθηση" διαδικτυακή συλλογικότητα - ομαδα για την ενσυναισθητική γονεϊκότητα https://www.facebook.com/groups/227199654114490/?fref=ts
- Συλλογικότητα «Ομάδα Δράσης κατά της Αστυνομικής Βίας/Αυθαιρεσίας και του Εκφασισμού της Καθημερινότητας» του Ελεύθερου Αυτοδιαχειριζόμενου Θεάτρου «Εμπρός»
- Διαδικτυακή Συλλογικότητα «Πρωτοβουλία Για Ένα Σπίτι Γυναικών»
[1] Όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, π.χ. με το General Certificate of Secondary Education - G.C.S.A για τη Μ. Βρετανία ή Abitur για τη Γερμανία
