Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2020

Working Group on Arbitrary Detention: Preliminary Findings from its visit to Greece (2 – 13 December 2019)


unohchr.jpg

Working Group on Arbitrary Detention:
Preliminary Findings from its visit to Greece (2 – 13 December 2019)


I. Introduction
At the invitation of the Government, the United Nations Working Group on Arbitrary Detention (WGAD) conducted an official visit to Greece from 2 to 13 December 2019. The WGAD was represented by Mr. José Antonio Guevara Bermúdez (Mexico, Chair-Rapporteur), Leigh Toomey (Australia, Vice-Chair) and Sètondji Roland Adjovi (Benin) and accompanied by staff from the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. This is the second official visit of the Working Group to the country, the first visit having been conducted in 2013.
The Working Group extends its gratitude and appreciation to the Government of Greece for the invitation to undertake this country visit and for its fullest cooperation throughout the visit. In particular, the Working Group met with the officials of the Ministry of Foreign Affairs, Ministry of Citizen Protection, Ministry of Health, Ministry of Labour and Social Affairs, Hellenic Supreme Court of Civil and Criminal Justice, Supreme Court’s Public Prosecutor Office, Public Prosecutor’s Office in Thessaloniki, Ministry of Mercantile Marine and Island Policy, members of the Athens and Thessaloniki Bar Associations; National Centre for Social Solidarity, National Coordinator for Unaccompanied Minors, the Greek National Commission for Human Rights and the Office of the Greek Ombudsman. The Working Group thanks the United Nations Office of the High Commissioner for Refugees and United Nations Children’s Fund for the support provided prior to and during the visit. The Working Group also recognizes the numerous stakeholders within the country who shared their perspectives on the arbitrary deprivation of liberty, including representatives from civil society. The Working Group thanks all of them for the information and assistance they provided.
The observations presented today constitute the preliminary findings of the Working Group. They will serve as a basis for future deliberations between the five members of the Working Group at its forthcoming sessions in Geneva. The Working Group will then produce and officially adopt a report about its visit that will be submitted to the UN Human Rights Council at its 45th session in September 2020.
The Working Group visited 20 places of deprivation of liberty, including police stations; holding cells of the Hellenic Coast Guard, immigration pre-removal detention facilities, prisons, a detention establishment for youth, psychiatric facilities as well as the Centre for children and young adults with disabilities in Lechaina. It was able to confidentially interview over 150 persons deprived of their liberty.
In determining whether the deprivation of liberty is arbitrary, the Working Group refers to the five categories outlined in its Methods of Work, namely: 1) when it is impossible to invoke any legal basis justifying the deprivation of liberty; 2) when the deprivation of liberty results from the exercise of certain rights guaranteed by the Universal Declaration of Human Rights or the International Covenant on Civil and Political Rights; 3) when the right to a fair trial has been seriously violated; 4) when asylum-seekers, immigrants or refugees are subjected to prolonged administrative detention without the possibility of an administrative or judicial review or remedy; and 5) when the deprivation of liberty constitutes a violation of international law on the grounds of discrimination of any kind.
The Working Group provides its preliminary findings on the deprivation of liberty in the context of the criminal justice system, migration, psychosocial disability and social care.
II. Good practices and positive developments
Ratification of international human rights instruments
The Working Group welcomes the ratification by Greece of the Optional Protocol to the UN Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (OPCAT) on 11 February 2014 and the designation of the Greek Ombudsman as the National Preventive Mechanism (NPM). The Working Group recalls that regular independent oversight over all places of deprivation of liberty has a significant role in reducing the instances of arbitrary detention. The Working Group calls upon the NPM to strengthen its efforts to visit in a more regular manner all places of deprivation of liberty across the country. The Working Group also urges the Government to increase its efforts to engage constructively with the NPM, especially on the implementation of the recommendations issued by this body.
Alternatives to detention
The Government has underlined that it applies alternative forms of detention such as the obligation to report regularly to the authorities.
Law No. 4619/2019 has amended the Penal Code to reduce the length of penalties and encourage the use of non-custodial measures. Article 52 reduces the maximum penalty to 15 years for all offences, with the exception of life sentences. Sentences in youth detention facilities vary from 6 months to 5 years if the normal sentence applicable is up to 10 years’ imprisonment, and from 2 to 8 years for a life sentence or other sentence (article 54). Article 55 provides for community service alternatives to detention, while minor offences only punishable by fines are no longer prosecuted.
While the Working Group acknowledges that these provisions are positive steps forward, it would like to emphasize that there is still considerable scope for their implementation.
Provisions for early release
The Working Group was informed that prisoners who have served a percentage of their sentence are eligible for early release from detention.  Under article 105B of the Penal Code, anyone serving a sentence involving the deprivation of liberty may be released when they have served 2/5 of the required time to be served in the case of a sentence up to five years, and 3/5 of the required time in the case of a sentence of between 5 to 20 years.
In addition, according to article 105B of the Penal Code, convicts who work, attend school or participate in vocational training are eligible for a reduction in their sentence to reflect the time spent working or in attending these programs. While the prisoners are not paid for this work and the Government should review it, their participation in the scheme is voluntary. A maximum of two sentence days is deducted from the sentence for every day of work or education undertaken. Article 1 of Presidential Decree 107/2001 makes similar provision for the reduction of sentences for prisoners who work at certain prison farms and other specific penitentiary institutions.
Furthermore, certain categories of prisoners are eligible for early release: persons above the age of 65 are eligible for a reduction in their sentence of two days for every day spent in detention, persons above the age of 75 who are serving a sentence of up to ten years’ imprisonment may serve the remainder of the sentence at home with an electronic bracelet and persons who are assessed with more than 67% of disability, he or she can be released early after serving 1/3 of the sentence. However, the Working Group met with one detainee aged 70, and would therefore like to encourage the Government to ensure that these provisions are applied in practice.
The Working Group was informed that the early release provisions are implemented across Greece and was able to confirm this during its visits to detention facilities. For example, the Working Group observed that, despite the challenging conditions at the Korydallos Prison in Athens, the authorities deliver educational programs, including for finishing high school and studying at university, as well as various vocational project that may be used in reducing the sentence.
The reduction of sentences under these provisions is commendable as it provides convicts with the ability to undertake work and gain new vocational and other skills, and contributes to the earlier reintegration of prisoners into society. The provisions for early release are also an important means of addressing the very serious problem of overcrowding of detention facilities throughout Greece. The Working Group urges the Government to continue to extend this practice as much as possible within the prison population and other places of deprivation of liberty.
Cooperation by the authorities
The Working Group wishes to emphasize the full cooperation of the Government both prior to and during its visit in terms of securing all the requested meetings with stakeholders, provision of relevant data and information, and ensuring unimpeded access to all places of detention. This is a strong foundation for the Working Group to continue its dialogue with the authorities on detention practices across Greece.
III. Deprivation of liberty in the context of the criminal justice system
Presentation before a judicial authority
The Working Group recalls that anyone arrested or detained on a criminal charge has the right to be brought promptly before a judicial authority. During its visit, the Working Group ascertained that individuals are normally presented to the Public Prosecutor within 24 hours of arrest. While this is commendable, the Working Group considers that presentation to the prosecutorial authorities cannot be equated with presentation to judge required under article 9(3) of the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). As the UN Human Rights Committee has noted, prosecutorial authorities do not possess the requisite degree of independence to assess the necessity and proportionality of detention. The Working Group therefore recommends that Greece complies with its obligations under the ICCPR.
Pre-trial detention
The Working Group recalls that, according to article 9(3) of the ICCPR, detention shall be exceptional rather than the general rule, and anyone detained on a criminal charge has the right to be tried within a reasonable time or released.
The Working Group notes with concern the widespread use of pre-trial detention in Greece. The imposition of pre-trial detention is in practice automatic, as the individual assessment of whether detention is necessary and proportionate does not take place. Pre-trial detention may also be imposed for up to 18 months, contrary to article 6(4) of the Greek Constitution, which stipulates that detention pending trial should not exceed one year in the case of felonies or six months in the case of misdemeanours. These periods may only be extended for up to six months in entirely exceptional cases.
Moreover, the separation of pre-trial detainees and convicted persons is not implemented in any of the facilities visited. Pre-trial detainees are also subject to the same treatment as those who have been convicted, contrary to the presumption of innocence that all persons are entitled to prior to conviction. The failure to separate pre-trial detainees and convicted prisoners is contrary to article 10(2)(a) of the ICCPR and rule 11(b) of the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (the Mandela Rules).
The Working Group urges Greece to abide by its international obligations to ensure that pre-trial detention is exceptional, and that persons detained pending trial are separated from convicted persons and are subject to separate treatment appropriate to their status as unconvicted persons.
Presumption of innocence
The Working Group recalls that everyone charged with a criminal offence has the right to be presumed innocent under article 14(2) of the ICCPR. The Working Group received credible information involving non-nationals in pre-trial detention who were detained exclusively on the basis of police testimony, including when there was other evidence that did not support the guilt of the persons involved. Similar instances were reported to the Working Group in cases of drug related crimes and organised crimes. The presumption of innocence imposes a burden on the prosecution of proving charges beyond reasonable doubt. The Working Group urges the judicial authorities to ensure that accused persons are afforded the right to the presumption of innocence and a fair consideration of all available evidence when making decisions to detain, regardless of the nationality of the accused.
Right to legal counsel
The Working Group was informed of numerous cases in which detainees accused of misdemeanours were not informed of their right to legal assistance, including legal aid. In most instances, the detainees appeared without a lawyer when brought to the Public Prosecutor when pre-trial detention was ordered. As a result, the detainees could not effectively defend themselves and were not given a fair opportunity to contest the pre-trial detention. The Working Group received information, however, that detainees who were accused of felonies, particularly in relation to serious drug offences, were informed of their right to access a lawyer of their choice or at no cost if they did not have sufficient means to afford legal assistance. The Working Group recommends that the provision of the right to legal assistance be extended to all persons who are accused of any type of crimes, particularly misdemeanours.
According to principle 9 and guideline 8 of the UN Basic Principles and Guidelines on remedies and procedures on the right of anyone deprived of their liberty to bring proceedings before a court, persons deprived of their liberty have the right to legal assistance by counsel of their choice, at any time during their detention, including immediately after the moment of apprehension. Upon apprehension, all persons shall be promptly informed of this right. Assistance by legal counsel in the proceedings shall be at no cost for a detained person without adequate means.
The Working Group encourages the Government of Greece to ensure that all persons shall be promptly informed of the right to legal assistance by counsel of their choice upon apprehension or at no cost if they cannot afford a lawyer. The authorities must also ensure that all persons deprived of their liberty benefit from this right at any time during their detention.
Provision of information in other languages
The Working Group recalls that, according to articles 9(2) and 14(3)(a) of the ICCPR, every person who is arrested has the right to be informed in a language that he or she understands of the reasons of the arrest, and to be promptly informed of the charges. The authorities are also required to inform the detained person in a language that he or she understands of his or her rights, including the right to legal counsel and to request a court to consider the legality of the detention.
The authorities informed the Working Group that all detained persons are informed of the reasons for their detention, either orally or in writing. If the detained person is a foreign national who does not understand the Greek language, care is taken to explain their rights to them through an interpreter or a consular authority. Individual informative sessions are provided when necessary in special cases. Information bulletins in the language of the detainee are also available, but were not visible in most cases. The Ministry of Citizen Protection provided to the Working Group printed materials with the rights of detainees explained in various languages, but these materials do not appear to be consistently provided to detainees.
The Working Group received numerous reports that, owing to the lack of interpreters, detainees were not informed in a language that they understood of the reasons of their arrest, nor of their rights as detainees. According to article 14(3)(f) of  the ICCPR, all persons charged with a criminal offence have the right to the free assistance of an interpreter if he or she cannot understand the language used in court. While the challenges of providing interpretation are considerable in a context in which persons of many different nationalities and languages are in contact with the law, the Working Group urges the Government to provide interpretation services to all persons who have been deprived of their liberty.
Short trials
A fair trial requires time for the parties to present their evidence and, in particular, for the accused person to be given adequate time to be heard pursuant to article 14(1) and 14(3) (b) and (d) of the ICCPR. According to several credible reports, some criminal trials have been short, ranging from a few minutes to a few hours and concluded in a single day. There is also often no opportunity for the accused to address the court, while law enforcement agents are extensively heard. This practice is in direct violation of the rights to a fair trial, including the principle of the equality of arms. The Working Group calls upon the Government to ensure that the accused is given adequate time to present a defence and to address the court.
Overcrowding of detention facilities
The Working Group notes that severe overcrowding remains an issue in most detention facilities, which are over capacity. The Working Group is of the view that overcrowding could be resolved by reducing the use of pre-trial detention, establishing new separate facilities for remanded persons and implementing alternative measures to detention.
Conditions of detention
During its visits to facilities in which people are deprived of their liberty, the Working Group noted that the conditions were in some instances better for Greek nationals than other foreign nationals. For example, at some prison facilities, the wards in which Greek nationals are detained appear to be significantly less crowded than other wards in which other nationals are housed, with a higher number of non-European nationals detained in each cell.  In addition, several non-Greek detainees from other regions reported serious health issues, including physical and psychosocial disabilities that require urgent medical attention that has not been granted by the authorities.
The Working Group was, however, also informed of other cases of vulnerable individuals and groups who had received appropriate individualised treatment from the authorities, including persons who were accused of or had committed serious sexual offences that require protective measures and LGBTI persons. The Working Group invites the Government to ensure consistent application of individualised treatment in all places of detention.
Furthermore the Working Group is concerned that, in general, the medical services located in prisons are understaffed, which could result in a higher risk of deaths in custody. According to rule 24 of the Mandela Rules, prisoners should enjoy the same standard of health care that is available in the community, and should have access to necessary health care services free of charge without discrimination.
Having visited detention facilities related to the criminal justice system, including police stations and prisons, the Working Group considers that they do not generally meet international standards, particularly the Mandela Rules, due to overcrowding, lack of adequate cleaning and sanitary services, and inadequate or non-existent health services. The lack of satisfactory conditions of detention often impacts upon a detainee’s ability to participate in his or her criminal proceedings and to present an effective defence and appeal. It is therefore important for the Government to address the conditions within detention facilities as a matter of priority.
Monitoring of places of detention
The Working Group identified a general lack of awareness among detainees as to how to submit a complaint in relation to their detention and the conditions in which they are held.  There is no visible mechanism in places of deprivation of liberty, such as a telephone number or relevant contact details, to present claims to the Greek Ombudsman on violations of human rights.  Many detainees also reported that there were few, if any, visits to their places of detention by relevant monitoring mechanisms. The Working Group urges Greece to consider establishing a hotline for reporting in the prisons, to display such information throughout, and provide sufficient funding for regular and independent monitoring and oversight of places of detention.
IV. Detention of persons in the context of migration
The Working Group recognises the challenges involved in respecting international human rights standards in the current context of mass migration into the country and the arrival of large numbers of people seeking international protection. Following the closure of the borders at the Balkan corridor and the adoption of the EU-Turkey statement in March 2016, the administrative detention of migrants has significantly increased. As a result, in 2017, 68,112 persons were arrested for illegal entry or stay in Greece; 93,367 in 2018; and, as of 2 December 2019, 98,019 in 2019. As of 5 December 2019, 2 257 asylum seekers are detained in pre-removal detention centres (PRDCs) and 1273 persons are further detained in police stations.
The Working Group visited ten facilities in which asylum seekers may be or are deprived of their liberty, including police stations, border guard stations and cells maintained by the Hellenic Coast Guard, reception and identification centres (RICs) and PRDCs. It identified serious problems that may lead to the arbitrary and prolonged deprivation of liberty, including the inadequate individual assessment of the appropriateness and necessity of detention; detention exceeding in practice the maximum three-month period provided by law for asylum seekers due to the delays in registration of asylum applications, and detention in inappropriate facilities such as police stations that are not suitable for the long-term detention, including of asylum seekers. Equally, the Working Group identified gaps in the provision of interpretation and legal aid, resulting in the lack of access to judicial remedies against the detention decisions. It furthermore notes with particular concern the policy of geographical restriction on the movement of asylum seekers from the islands and the lack of awareness of the consequences of breaching this restriction, namely placement in a PRDC.
Right to seek asylum
According to the Government, the Hellenic Police has been given clear orders to respect the right of detainees to submit an application for international protection and to exercise the legal remedies provided for by the law. The authorities claim that no foreign citizen in detention who has applied for international protection may be returned, until his/her application has been examined, since Greece fully respects the 1951 Geneva Convention relating to the Status of Refugees as well as the procedures laid out in EU Directive 2013/32/EU, incorporated into national law.
The Hellenic Coast Guard signed a Memorandum of Understanding with the UNHCR in Greece in September 2014, which was renewed in 2018. The Memorandum aims at protecting and safeguarding the fundamental rights of migrants and refugees, in accordance with the requirements of international, European and national law. Furthermore, representatives of civil society have access to all detention areas. This also applies to representatives from other actors involved in migration and refugee matters, such as the UNHCR.
According to the Greek authorities, foreign citizens under detention are provided with “Information Notes” so that they are informed in a language they understand of their rights regarding detention and the asylum procedure. The presence of an interpreter is also a standard procedure and efforts are made to cover the interpretation needs of all departments involved, with interpreters appointed by the Government or provided by NGOs.
During its on-site visits and interviews, the Working Group observed that many detainees either did not understand their right to apply for asylum and/or the procedure involved in doing so, with some individuals incorrectly believing that the process was initiated when they were fingerprinted. There is no established scheme for providing legal aid during the first instance asylum application, and interpretation was not consistently provided, with asylum seekers relying on second-hand information from fellow applicants.
The Working Group was informed that no information is provided by the police to the detainees on their right to apply for international protection or the procedural stages; such information is only provided by non-government actors. No further information appears to be provided regarding the detention time limits. In addition, both the original detention decisions and their reviews following ex-officio review by the judicial authorities are only drafted in Greek. Most PRDCs do not have interpretation services for most languages, and when interpreters exist, they do not undertake the interpretation of all procedural steps, documents and everyday issues, especially taking into consideration the high number of detainees in many PRDCs.
Furthermore, some persons who had been detained on separate criminal charges but were also applying for asylum experienced significant barriers to pursuing their claims when they were unable to attend their interviews with the Asylum Service. In addition, the Working Group was informed that these criminal charges could affect determination of the asylum claim.
The right to seek asylum is recognised under article 14(1) of the Universal Declaration of Human Rights. In addition, as the Working Group recognised in its Revised Deliberation No. 5, the right to personal liberty is fundamental and extends to all persons at all times, including migrants and asylum seekers irrespective of their citizenship, nationality or migratory status. All detained migrants must have access to legal representation and interpreters.
Protective custody
According to the Government, article 19 of Presidential Decree 220/2007 obliges the competent authorities, such as the Reception and Identification Service, the Asylum Service and the Police, to undertake all the necessary measures for the representation of unaccompanied minors. This entails the competent authorities informing the Prosecutor for Minors or, when there is no such Prosecutor, the Prosecutor at the local First Instance Court, who acts as a temporary guardian. Moreover, Law 4554/2018, which will enter into force on 1 March 2020, foresees that all unaccompanied minors in Greece are appointed a professional guardian.
According to article 118 of Presidential Decree 141/1991, children can be placed under protective custody until they are referred to appropriate reception facilities or until they are reunited with the persons responsible for them. Protective custody under Greek law does not always amount to detention but, in practice, it has mostly been implemented through the detention of children in pre-removal detention facilities or police stations. In some cases, children have been placed under protective custody in hospitals, also under the care or supervision of police forces.
According to data from the National Centre for Social Solidarity (EKKA), as of 30 November 2019, there were 257 children held in protective custody. EKKA prioritises unaccompanied minors in administrative detention for placement in alternative emergency accommodation or proper shelters. However, the Government points to the considerable lack of such places in order to cover the needs of all unaccompanied minors in Greece. The Working Group was informed that while the number of unaccompanied minors in the country has reached approximately 5000, there are 1376 places in long-term accommodation and 840 in short term accommodation.
The Working Group confirmed the existing substantial burden on shelter facilities, resulting in many unaccompanied children being held in protective custody in unacceptable conditions in facilities that are not appropriate for the detention of children, such as police stations and pre-removal facilities on the mainland. Although officials appear to be providing the best support available in the circumstances, the Working Group noted that some children were being held for prolonged periods (ranging from a few days to more than two months) in conditions similar to those of criminal detention, especially in police stations. These children were being held together with adults, in dark cells, with no access to recreational or educational activities, and no information on what would happen to them in future. There is no maximum time limit on the period in which a child may be held in protective custody.
Furthermore the Working Group was informed that the prosecutor, as institution responsible for the care and security of the children under protective custody, does not visit the children in the detention facilities.
In February 2019, the European Court of Human Rights found that the automatic placement of unaccompanied asylum-seeking children under protective custody in police facilities, without taking into consideration the best interests of the child, violated article 5(1) of the European Convention on Human Rights (ECHR). The Working Group urges the Government to uphold its obligations under the Convention of the Rights of the Child and ECHR by putting an end to the detention of children under the protective custody scheme in police stations or other facilities related to the criminal or immigration systems.
The Working Group invites the Government to ensure that the best interest of each child is prioritized and that children who enter the country in an irregular manner are not detained and are placed in facilities appropriate to their age. As the Greek Ombudsman has observed, this could be achieved by transitioning to community-based care, foster care, supported independent living, and the gradual reduction of institutional structures.
Age assessment
According to article 14(9) of Law No. 4375/2016, whenever there is doubt as to whether a third-country national or stateless person is a minor, an age assessment shall be undertaken and, until the assessment ruling is issued, the person is presumed to be a minor. In addition, according to article 6 of the Joint Ministerial Decision 92490/2013, age assessment of persons claiming to be minors is to be conducted in three consecutive stages consisting of: clinical examination by a paediatrician; psychological and social evaluation by qualified experts, and medical examination of skeletal age. Article 6(8) of the Decision provides for procedural guarantees throughout the age assessment, including guaranteeing that the person is represented throughout the procedure, obtaining of consent for the examinations, and ensuring that the primary consideration is the best interest of the child.
The Working Group notes that these provisions are not being applied in practice. At present, the police reportedly rely primarily on x-ray and dental examinations under the third step of the age assessment procedure, and these examinations are not sufficient to accurately assess a person’s age. Persons claiming to be children are reportedly not generally represented or informed of their rights in a language that they understand during the assessment. In order to challenge the outcome of the assessment, the person must submit an appeal to the Secretariat of the RIC within 10 days of notification of the decision, which poses difficulties for persons based within a RIC who cannot access relevant documentary proof of their age within such a short timeframe. In addition, the assessment procedure appears to be ad hoc and only applies to persons undergoing reception and registration procedures, as well as those who have applied for international protection. The guarantees applicable to age assessment do not apply to unaccompanied children who are in protective custody under the responsibility of the Hellenic Police.
As a result, unaccompanied minors and other children are being detained unnecessarily due to inaccurate assessment procedures, and are treated as and detained with adults. The Working Group recommends that the authorities consistently apply the guarantees outlined above when conducting age assessments, particularly the presumption that a person is a child unless the contrary can be conclusively proven. The Working Group reiterates the Greek Ombudsman’s call to the Government in 2018 to put a complete end to all administrative detention of migrants under 18.
Vulnerability assessment
Greek law does not prevent the detention of vulnerable individuals or groups. However, the law contains guarantees for such individuals.  According to article 14(8) of Law No. 4375/2016 and article 11(2) of Law No. 3907/2011, vulnerable people include unaccompanied minors; persons with disabilities; elderly persons; pregnant women; single parent families with children, victims of torture or other serious form of psychological, physical, or sexual violence or exploitation (for example, persons with post-traumatic stress disorder), and victims of trafficking. The vulnerability of an individual must be assessed by the Reception and Identification Service prior to registration of an asylum application or during the asylum process, and is used in determining whether to detain or prolong detention.
The determination of vulnerability is critical to the immigration and asylum procedures, at least until the new law on international protection enters into force which no longer associates the vulnerability assessment with the type of asylum procedure to be followed. Currently, when a person is determined to be part of a vulnerable group specified in the legislation, the geographical restriction to remain on the island at which he or she arrived or was received is lifted, and the person can travel freely within Greece without risk of arrest. The consideration of asylum applications is also reportedly faster for those persons who are recognised as belonging to a vulnerable group under the regular asylum procedure.
Persons who are vulnerable are, however, detained in practice, and the Working Group was informed of cases in which individuals did not undergo a proper identification of vulnerability and individualised assessment prior to the issuance of a detention order. There are also delays between the time of arrival and the conducting of vulnerability assessments due to the understaffing and lack of medical and psychosocial experts. The Working Group urges the authorities to prioritise the hiring of sufficient experts, particularly in the islands, to carry out vulnerability assessments and to ensure that they are conducted in every case.
Opportunity to challenge detention and removal decision
The Greek authorities have pointed out that the right of foreign citizens to challenge the measure of detention in case of expulsion was provided for in article 76 of Law 3386/2005, a right that can be exercised anytime during the duration of the detention.
The Working Group was informed that asylum applications are submitted before the Asylum Service in the first instance. If the application is rejected, the applicant can appeal the decision in the second instance before an Independent Appeals Committee under the Appeals Authority. An appeal must be lodged within five days at border procedures. Legal aid funding for lawyers is only provided on appeal and, if a person did not have their own lawyer during the initial first instance hearing, taking into consideration that the Asylum Service lawyers do not suffice to cover all demands, it is practically impossible to find a lawyer within the prescribed time in order to prepare for the appeal.
Asylum seekers may also lodge an application for annulment of the second instance decision before the Administrative Court of Appeals within 60 days from the notification of the decision. However, the effectiveness of this legal remedy is severely undermined by a number of obstacles, including that a lawyer can only file the application for annulment. No legal aid is provided in order to challenge a second instance negative decision on an asylum application and the capacity of NGOs to file this application is very limited taking into account the number of persons in need of international protection in Greece. In addition, the application for annulment does not automatically suspend deportation, and there is no guarantee that the applicant will not be removed during lengthy delays in hearing the matter.
The Working Group urges the Government to expand the availability of publicly funded legal aid so that persons seeking international protection can access legal advice at all stages of the process from the time of filing their application until a final determination is made.
Support to lawyers and human rights defenders
In its 2013 report, the Working Group has recommended that lawyers and civil society organizations, as vital stakeholders who must be protected, should be ensured full access to all detention facilities, and a systematic, independent monitoring system should be established for them.
The authorities have informed the Working Group of the National Mechanism for the investigation of incidents of ill treatment, arbitrary conduct in the discharge of duties or misuse of power by law enforcement and detention facility agents that has been established by article 56 of Law 4443/2016 within the Greek Ombudsman. The National Mechanism is a supplementary mechanism to the independent functions of the judicial system and of the internal procedures of security forces disciplinary bodies, which will further guarantee that such incidents are fully and effectively investigated by an independent authority.
Pushbacks at the Greece-Turkey border
The Working Group was informed that some newly arrived persons in the Evros region are arrested, detained in very poor conditions, and summarily returned across the Greece-Turkey land border without being given the opportunity to apply for international protection in Greece.  In some cases, individuals had made previous attempts to cross the border, but were forcibly removed to Turkey in each case.  Pushback practices are not permitted under Greek law and are contrary to the right to seek asylum. The Working Group is therefore of the view that detention for this purpose has no legal basis. The Working Group urges the Government to put an immediate end to pushbacks and to ensure that such practices, including any possible acts of violence or ill-treatment that has occurred during such incidents, are promptly and fully investigated.
Legislative amendments and the announced policy on migration
The Working Group also takes note of the entry into force of parts of Law No. 4636/2019 on 1 November 2019, with other provisions entering into force from 1 January 2020. The new provisions appear to introduce more restrictive procedures that may compromise the general legal principle that detention of asylum seekers is exceptional and should only be resorted to where provided for by law and where necessary to achieve a legitimate purpose.
According to article 46 of Law 4636/2019, persons applying for international protection can be detained, if necessary, regardless of whether they apply for asylum while in detention or not. In addition, the Asylum Office will no longer provide a recommendation regarding the detention to the police, but only information.
The Working Group is also aware that the new law will extend the maximum detention period from 3 to 18 months, which may reach 36 months if added to immigration detention. This appears to treat the detention of migrants and asylum seekers as the rule and not the exception. The Working Group is concerned that these provisions are not in line with the principle of proportionality, necessity and reasonableness, which should govern measures of deprivation of liberty.
The Working Group is aware of the Government’s plans to establish five new centres in order to create more space to accommodate asylum seekers. It is not clear whether and to what extent these centres will be closed so that residents are in effect deprived of their liberty. The Working Group received numerous allegations that the facilities, as created by the new law and in accordance with the Government’s policy, will be closed ones, as opposed to open centres such as the existing RICs. The authorities have argued that the term closed only means that the entrance and exit of the centre will be controlled.
It is important for the Government to ensure that any new centres remain open and do not reinforce the practice of detaining asylum seekers. However, the plans also reportedly include the creation of centres for unaccompanied minors staffed by doctors and psychologists, which may be a positive development if they are not closed centres.
V. Deprivation of liberty in the context of psychosocial disability and social care
The Working Group was informed that psychosocial disabilities, including depression and anxiety disorders, are increasingly common in Greece as a result of the economic crisis in recent years. The Ministry of Health has committed to prioritising the deinstitutionalisation of persons with psychosocial disabilities whenever possible, which is a commendable approach and has resulted in community-based care being made available to more individuals. For example, the Dromokaiteio Psychiatric Hospital in Attica provides hospices, boarding houses, and supported-living apartments to allow persons who would otherwise have required hospitalisation to live independently in the community.
With regards to the care institution for children and young adults with disabilities in Lechaina, the Working Group would like to encourage the Government to continue with the deinstitutionalisation process and, in the meanwhile, to provide it with sufficient financial and material resources and personnel including doctors, nurses, auxiliary personnel, as well as occupational therapists and physiotherapists, in order to enable the institution to fully comply with the Convention on the Rights of Persons with Disabilities.
However, psychiatric clinics and units within hospitals continue to receive a large number of involuntary admissions, with approximately 60% of admissions at Dromokaiteio Psychiatric Hospital being of an involuntary nature. According to the Ministry of Health, there were 8,300 involuntary commitments in 2018 across Greece out of a total 21,500 cases of psychiatric hospitalisation. The procedure for involuntary admission is problematic in several respects, including the fact that police officers are frequently required by an order of the Public Prosecutor to arrest persons who have been reported by relatives or neighbours to be suffering from a psychosocial disability, rather than the arrest being carried out by appropriately qualified medical personnel.  In addition, according to Law 2071/1992, following an assessment of the mental health of such individuals, a court must consider the involuntary admission within 10 days. However, lengthy delays are reportedly common before a judge hears the matter, and when the matter is heard, the proceedings are usually not conducted in the presence of the individual concerned, or of his or her legal counsel. Finally, while involuntarily admitted individuals are given a statement of their rights upon admission, including the right to legal representation, they frequently do not have access to a lawyer to challenge their mental health assessment either because they do not have capacity to contact legal counsel or were unaware of or unable to understand this right.
A draft law is currently being developed in relation to the deprivation of liberty of persons with psychosocial disabilities, and the Working Group urges the Government to address these issues as part of the development of that legislation. Such reforms could include the automatic release of involuntarily admitted individuals if their case cannot be reviewed by the courts within the statutory deadline of 10 days, and ensuring that a guardian is appointed in cases where the individual is lacking capacity to represent him or herself or is unable to seek the assistance of a lawyer.
According to the information received, some individuals are detained involuntarily for prolonged periods, in some cases for years, because they are experiencing mental and/or physical health conditions. This is often because the individuals have no other family or other support in the community.  While this can be an invaluable means of providing social care, such cases must remain under regular review by the courts so that the involuntary admission does not become indefinite deprivation of liberty against the will of the individual concerned.
Finally, the Working Group was informed that the legal basis for the involuntary admission of persons with psychosocial disabilities in private clinics is not clear due to the absence since 1992 of a Ministerial decision covering private facilities. It is important that this gap in the law is addressed as soon as possible, given the increasing use of private clinics due to insufficient capacity to house individuals in public facilities. The Ministry of Health should also conduct regular visits to all places where persons with psychosocial disabilities are held, whether private or public facilities, in order to monitor the length and conditions of involuntary admission and to bring cases that may amount to arbitrary deprivation of liberty to the attention of the Public Prosecutor and the courts.
Conclusion
These are the preliminary findings of the Working Group. The Working Group is mindful of the complexity of the legal framework and the current challenges in relation to the deprivation of liberty in a variety of settings in Greece. It looks forward to engaging in a constructive dialogue with the Government of Greece in the coming months, while determining its final conclusions in relation to this country visit. The Working Group acknowledges with gratitude the willingness of the Government to invite it to Greece and notes that this is an opportunity for introducing reforms to address situations that may amount to arbitrary deprivation of liberty.

Μετάφραση στα Ελληνικά απο τις Πλειάδες της Έκθεσης (2019) της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για την μαιευτική βία, την κακομεταχείριση και τη βία σε βάρος των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και στη γέννα


Γενική Συνέλευση Ηνωμένων Εθνών
A/74/137

Distr.: General 11 Ιουλίου 2019
Πρωτότυπο: Αγγλικά


74η σύνοδος
Στοιχείο 26 (α) από τον προκαταρκτικό κατάλογο
Ενίσχυση της θέσης των γυναικών

Μία προσέγγιση της κακομεταχείρισης και βίας εναντίον γυναικών στο πλαίσιο των υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στον τοκετό και τη μαιευτική βία.
Σημείωση από το Γενικό Γραμματέα
Ο Γενικός Γραμματέας λαμβάνει την τιμή να κοινοποιήσει στα μέλη της Γενικής Συνέλευσης την έκθεση της Ειδικής Εισηγήτριας Dubravka Šimonović για τη βία εναντίον των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της, υποβληθείσα σύμφωνα με το υπ’ αριθμ.  71/170 Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης.




Έκθεση της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της για μια προσέγγιση από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της κακομεταχείρισης και της βίας σε βάρος των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία.

Περίληψη

Στην παρούσα έκθεση, η «Ειδική Εισηγήτρια για τη βία εναντίον των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της» διερευνά το ζήτημα της κακομεταχείρισης και της βίας σε βάρος των γυναικών στο πλαίσιο των υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία, καθώς επίσης τις γενεσιουργές αιτίες της και τα κεντρικά ζητήματα που επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν προκειμένου να καταπολεμηθούν τέτοιες μορφές κακομεταχείρισης και βίας.





Περιεχόμενα
I.                Εισαγωγή ................................................................... 4
II.              Δράσεις ..................................................................... 4
A. Εισαγωγή ............................................................... 4
B. Αντικείμενο της έκθεσης......................................................... 5
Γ. Εκδηλώσεις κακομεταχείρισης και έμφυλης βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη γέννα σε ειδική μονάδα.................................... 7
Δ. Αιτίες κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας ......................................................  13
E. Εφαρμογή διεθνών και περιφερειακών πλαισίων ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά της κακομεταχείρισης και βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας .................................... 16
ΣΤ. Εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών κατά τη γέννα σε ειδική μονάδα ........................................ 20
IV.            Συμπεράσματα και συστάσεις για τα κράτη και άλλους ενδιαφερόμενους ..................... 21



I. Εισαγωγή

1. Η παρούσα έκθεση της Dubravka Šimonović, Ειδικής Εισηγήτριας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίας και τις συνέπειές της, κατατέθηκε σύμφωνα με το υπ’ αριθμ.  71/170 Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης. Στην ενότητα II της έκθεσης, η Ειδική Εισηγήτρια συνοψίζει τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν κατ’ εντολήν της στη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, έως τον Ιούλιο 2019. Στην ενότητα ΙΙΙ, η Ειδική Εισηγήτρια αναλύει την κακομεταχείριση και βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία,  και διευκρινίζει  τις αιτίες της κακομεταχείρισης, όπως και τις διαρθρωτικές προκλήσεις. Στην ενότητα IV, η Ειδική Εισηγήτρια παρουσιάζει τα συμπεράσματα και τις συστάσεις της αναφορικά με την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη γέννα.

II. Δράσεις

2. Κατά την περίοδο αναφοράς, η Ειδική Εισηγήτρια εργάστηκε για την εδραίωση μίας πλατφόρμας συνεργασίας ανάμεσα σε ανεξάρτητους διεθνείς και περιφερειακούς μηχανισμούς εναντιον της βίας κατά των γυναικών και των δικαιωμάτων τους, μία πρωτοβουλία εισαχθείσα κατά τη δική της θητεία, καθώς και σε συνεργασία με την Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών. Κατά την 41η σύνοδο του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Ιούνιο 2019,  η Ειδική Εισηγήτρια παρουσίασε: (α) την θεματική αναφορά αρμοδιότητάς της,  συμπεριλαμβανομένου ενός κεφαλαίου επί της 25ετούς του ύπαρξης και μία ανάλυση της εξέλιξής του, τις σύγχρονες προκλήσεις και τα μελλοντικά βήματα – συμβολή στην έκθεση για τα 25 έτη από τη Διακήρυξη του Πεκίνου και Πλατφόρμα Δράσης (A/HRC/41/42) και (β) τις εκθέσεις επί των επίσημων επισκέψεών της στoν Καναδά (A/HRC/41/42/Add.1) και το Νεπάλ (A/HRC/41/42/Add.2).

3. Την 1η Ιουλίου 2019, η Ειδική Εισηγήτρια συμμετείχε στην 73η σύνοδο της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, όπου συζήτησε την συνεργασία ανάμεσα στο χαρτοφυλάκιό της και την Επιτροπή σχετικά με την προώθηση της γενικής σύστασης 35 για την έμφυλη βία εναντίον των γυναικών και τη δημιουργία πλατφόρμας συνεργασίας μεταξύ ανεξάρτητων διεθνών και περιφερειακών μηχανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων[1].

III. Η οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κακομεταχείριση και τη βία εναντίον των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία

A.     Εισαγωγή

4. Τα τελευταία χρόνια, η κακομεταχείριση και βία κατά των γυναικών κατά τη γέννα σε ειδικές μονάδες και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας έχει κινήσει παγκόσμιο ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων, μέσω πολυάριθμων καταγγελιών δημοσιευμένων από γυναίκες και γυναικείες οργανώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η μορφή αυτή βίας αποδείχτηκε εκτεταμένη και συστηματική. Αναγνωρίζοντας ότι τα ζητήματα αυτά δεν έχουν αντιμετωπιστεί επαρκώς από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ειδική Εισηγήτρια αποφάσισε να προετοιμάσει τη θεματική της αναφορά σχετικά με την κακομεταχείριση και τη βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία.

5. Ως ο εξέχων οργανισμός υγείας στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανταποκρίθηκε στις εντεινόμενες ανησυχίες γυναικών κατά τη γέννα κοινοποιώντας μία αναφορά το 2015 καταγγέλλοντας «κάθε κατάφωρη σωματική προσβολή, ριζική ταπείνωση και και λεκτική προσβολή, καταναγκαστικές ή χωρίς συγκατάθεση ιατρικές διαδικασίες (περιλαμβανομένης της στείρωσης), έλλειψη εμπιστευτικότητας, αποτυχία απόσπασης ενημερωμένης συναίνεσης, άρνηση παροχής αναλγητικών φαρμάκων, δριμείες παραβιάσεις της ιδιωτικότητας, άρνηση υποδοχής σε υπηρεσίες υγείας, έκθεση γυναικών κατά τον τοκετό σε επικίνδυνες για τη ζωή και αποφεύξιμες πολυπλοκότητες, και κράτηση των γυναικών και των νεογνών τους μετά τον τοκετό στις μονάδες λόγω αδυναμίας πληρωμής[2]». Στην αναφορά του, ο ΠΟΥ, αναγνώρισε επίσης ότι «τέτοια αντιμετώπιση όχι μόνο παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών για κατάλληλη φροντίδα, αλλά και διακινδυνεύει τα δικαιώματά τους στη ζωή, την υγεία, τη σωματική ακεραιότητα και ενάντια στις διακρίσεις».  

6. Προετοιμάζοντας την αναφορά της, η Ειδική Εισηγήτρια και ο ΠΟΥ συνεδρίασαν από κοινού σε μία συνάντηση εμπειρογνωμόνων στη Γενεύη στις 25 και 26 Απριλίου 2019 αναφορικά με την κακομεταχείριση κατά τη γέννα και της βίας κατά των γυναικών, στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ειδική Εισηγήτρια κοινοποίησε ακόμη πρόσκληση για συμβολές και ζήτησε πληροφορίες επί των μορφών της κακομεταχείρισης, της ενημερωμένης συγκατάθεσης, των μηχανισμών λογοδοσίας και επί παραδειγμάτων εθνικών πολιτικών υγείας ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Πάνω από 128 συμβολές κατάτέθηκαν από κράτη, ΜΚΟ, ανεξάρτητους θεσμούς και ακαδημαϊκούς[3]. Αρκετές ΜΚΟ δημοσίευσαν αναφορές καταγραφής περιστατικών βίας κατά γυναικών και κοριτσιών κατά τη γέννα σε μονάδες υγειονομικής περίθαλψης ανά τον κόσμο[4].

7. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αποφάσισε επίσης να δημοσιεύσει μία έκθεση για την μαιευτική και γυναικολογική βία και η Ειδική Εισηγήτρια έχει ήδη έρθει σε επαφή με τον εισηγητή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης που εργάζεται πάνω στην έκθεση αυτή[5].

B. Αντικείμενο της έκθεσης

 8. Στην παρούσα έκθεση, η Ειδική Εισηγήτρια επιχειρεί να μελετήσει από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τις διαφορετικές μορφές κακομεταχείρισης και βίας που υφίστανται οι γυναίκες στο πλαίσιο των υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία. Η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών όχι απλώς παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών να ζουν μία ζωή ελεύθερη από βία, αλλά και θέτουν σε κίνδυνο τα δικαιώματα στη ζωή, στην υγεία, στη σωματική ακεραιότητα, την ιδιωτικότητα, την αυτονομία και την απαλλαγή από διακρίσεις.

9. Η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη γέννα παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση ως μέρος μίας αλληλουχίας παραβιάσεων στο ευρύτερο πεδίο της δομικής ανισότητας, των διακρίσεων και της πατριαρχίας, και αποτελεί επίσης αποτέλεσμα της έλλειψης κατάλληλης παιδείας και εκπαίδευσης, όπως και έλλειψης σεβασμού της ισότιμης νομικής κατάστασης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τέτοιου είδους βία συναντάται από γυναίκες και κορίτσια καθώς αποζητούν άλλες μορφές σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, περιλαμβανομένων των γυναικολογικών εξετάσεων, της άμβλωσης, θεραπειών γονιμότητας και αντισύλληψης, καθώς και στο πλαίσιο άλλων υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

10. Η έκθεση παρέχει συστάσεις για το χειρισμό των δομικών αυτών προβλημάτων και των αιτίων της βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία. Η έκθεση επίσης, επιχειρεί να καθιερώσει τη βάση προκειμένου τα Κράτη να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και να αναπτύξουν προσήκοντες νόμους, πολιτικές, εθνικές στρατηγικές γυναικείας αναπαραγωγικής υγείας και μηχανισμούς παραπόνων που να διασφαλίζουν υγειονομική περίθαλψη και λογοδοσία για παραβιάσεις σύμφωνα με μία οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά το διεθνές δίκαιο, πράξεις ή παραλείψεις μη κρατικών οργάνων που δύνανται να αποδοθούν στο Κράτος περιλαμβάνουν «πράξεις ή παραλείψεις ιδιωτικών φορέων που κατά το δίκαιο (του εν λόγω Κράτους) στοχεύουν στην άσκηση στοιχείων της κυβερνητικής εξουσίας, κυρίως ιδιωτικών φορέων παροχής δημόσιων υπηρεσιών, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η παιδεία ή οι χώροι κράτησης, θεωρούμενες ως πράξεις του Κράτους»[6]. Οι κρατικοί φορείς δεσμεύονται ακόμη από τη Σύμβαση για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών να επιχειρούν με κάθε κατάλληλο μέσο και χωρίς καθυστερήσεις, πολιτικές που εξαλείφουν τις διακρίσεις και την έμφυλη βία κατά των γυναικών, περιλαμβανομένου του πεδίου της υγείας. Πρόκειται για υποχρέωση άμεσης ενέργειας και ολιγωρίες δεν μπορούν να δικαιολογηθούν για κανέναν λόγο, όπως επί κάποιας οικονομικής, πολιτιστικής ή θρησκευτικής βάσης.

11. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (ΤΗΕΠ) αναγνώρισε ότι «σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν υπάρχει συμφωνία περί του τρόπου καθορισμού και αξιολόγησης της βίας κατά των γυναικών κατά τη διάρκεια γέννας σε ειδική μονάδα»[7] και ότι παρόμοιες ανησυχίες έχουν εκφραστεί από μία ΜΚΟ,  η οποία σημείωσε « ... η βία κατά των γυναικών κατά τη γέννα έχει συστηματοποιηθεί τόσο ώστε δεν θεωρείται ακόμα βία κατά των γυναικών»[8], η Ειδική Εισηγήτρια υπογραμμίζει ότι ο ακόλουθος ορισμός της βίας κατά των γυναικών, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 1 της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη της βίας έναντι των γυναικών, ισχύει για όλες τις μορφές κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και γέννας: «οποιαδήποτε ενέργεια έμφυλης βίας που έχει ως άμεσο ή πιθανό αποτέλεσμα φυσικό, σεξουαλικό ή ψυχολογικό πλήγμα στις γυναίκες, περιλαμβανομένων απειλών τέτοιων πράξεων, καταναγκαστική ή αυθαίρετη αποστέρηση της ελευθερίας, είτε σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό χώρο»[9]. Η Γενική Σύσταση 19 της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών ορίζει ως έμφυλη βία κατά των γυναικών «τη βία που στοχεύει κατά μίας γυναίκας επειδή είναι γυναίκα ή που επηρεάζει τις γυναίκες δυσανάλογα»[10], ενώ η νομολογία της Επιτροπής και άλλων δικαστικών και εποπτικών οργάνων σε ιδιωτικές υποθέσεις επεξηγούν περαιτέρω ειδικές μορφές βίας κατά των γυναικών σχετικά με την αναπαραγωγική υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών.

12. Όσον αφορά στη νομολογία, η Ειδική Εισηγήτρια θα κάνει χρήση του όρου «μαιευτική βία» για αναφορές σε βία εναντίον γυναικών κατά τη γέννα σε υπάρχουσα δομή. Η μαιευτική βία αποτελεί όρο ευρέως χρησιμοποιούμενο στη Βόρεια Αμερική, αλλά όχι ακόμα στο διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και προκειμένου να τον αναλύσει υπό το ισχύον διεθνές πλαίσιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, η Ειδική Εισηγήτρια θα κάνει επίσης χρήση του όρου «βία κατά των γυναικών στη γέννα». Σε περιφερειακό επίπεδο, η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Παρακολουθηματικού Μηχανισμού της Σύμβασης του Belém do Pará Convention, του πρώτου θεσμού που αναγνώρισε τη μαιευτική βία ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύστησε στα Κράτη να υιοθετήσουν νομικές ρυθμίσεις που ποινικοποιούν τη μαιευτική βία. Ως εκ τούτου, πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής έχουν θεσπίσει διατάξεις που ποινικοποιούν τη μαιευτική βία[11].

13. Καθώς υπάρχει πλήθος όρων, όπως «κακομεταχείριση», «προσβολή»,  «παραβίαση», «φυσική βία», και «βία κατά των γυναικών», για λόγους σαφήνειας η Ειδική Εισηγήτρια αποφάσισε να κάνει χρήση των όρων «κακομεταχείριση» και «βία κατά των γυναικών» στην έκθεσή της. Η Ειδική Εισηγήτρια αναγνωρίζει ότι πολλές μορφές κακομεταχείρισης σχετικά με τη γέννα και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας δεν είναι ηθελημένες ή σχεδιασμένες πράξεις βίας κατά των γυναικών, αν και τέτοιου είδους πράξεις ή παραλείψεις (βλ. παρ. 10 ανωτέρω) θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως τέτοιες. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι σε τέτοιες περιπτώσεις κάποιες μορφές κακομεταχείρισης θα μπορούσαν να ανέρχονται σε βία κατά των γυναικών σε συγκεκριμένες υποθέσεις, αναλόγως των περιστάσεων, ενώ άλλες θα μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν ως παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί τη βάσει των θεσμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της σχετικής νομολογίας.

14. Η έκθεση ακόμη θέτει το ζήτημα της ενημερωμένης συναίνεσης ως ανθρωπίνου δικαιώματος και εγγυήσεως έναντι τέτοιου είδους βίας. Οι γυναίκες πολύ συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες με άρνηση του δικαιώματός τους να αποφασίζουν κατόπιν ενημέρωσης επί της υγειονομικής τους περίθαλψης κατά τη γέννα και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας. Η απουσία ενημερωμένης συναίνεσης συνιστά παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μπορεί να αποδοθεί στα  Κράτη και τα εθνικά συστήματα υγείας.

Γ. Eνδείξεις κακομεταχείρισης και έμφυλης βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη διάρκεια τοκετού σε μονάδες υγείας

15. Από τις υποβληθείσες εκθέσεις και άλλες πηγές η Ειδική Εισηγήτρια ήταν σε θέση να καταγνώσει ενδείξεις έμφυλης βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας αλλά και κατά τη διάρκεια τοκετού σε μονάδες υγείας. Η παρακάτω λίστα δεν είναι εξαντλητική.

16. Οι οδυνηρές ιστορίες που διηγούνται γυναίκες μέσα από τις εκθέσεις που λήφθηκαν από την Ειδική Εισηγήτρια αποκάλυψαν ότι η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τον τοκετό σε μονάδες υγείας συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο και επηρεάζουν γυναίκες απ’ όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Οι νέες ψηφιακές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην άρση της σιωπής και έχουν επιτρέψει στις γυναίκες να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να διηγηθούν τις ιστορίες τους. Όπως και με το κίνημα #MeToo, οι πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν σε τέτοιες πλατφόρμες επιβεβαίωσαν ότι οι γυναίκες που είναι θύματα μαιευτικής βίας συχνά φιμώνονται ή φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά επειδή φοβούνται τα (κοινωνικά) ταμπού και το στίγμα ή εξαιτίας της αίσθησης ότι η βία που υπέστησαν θα μπορούσε να αποτελεί μεμονωμένο γεγονός· μαρτυρίες γυναικών έχουν δείξει ότι η κακομεταχείριση και η βία κατά τον τοκετό είναι ευρέως διαδεδομένες και εδραιωμένες στα συστήματα υγείας.

17. Νέα κοινωνικά κινήματα που απαιτούν δικαιώματα για τις γυναίκες στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τον τοκετό, τα οποία έχουν κάνει την εμφάνισή τους από το 2015 σε αρκετές χώρες, έχουν ρίξει φως στις συνήθεις πρακτικές κακομεταχείρισης και βίας που βιώνουν οι γυναίκες, συμπεριλαμβάνουν καμπάνιες στην: Ιταλία (#bastacere: le madri hanno voce)· Κροατία (#PrekinimoSutnju)· Γαλλία (#PayeTonUtérus)· Ολλανδία (#Genoeggezwegen)· Ουγγαρία (#Másállapotot) και Φινλανδία (the Roses revolution and #Minä Myös Synnyttäjänä). Μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες από την εισαγωγή της τον Μάϊο του 2019, η τελευταία καμπάνια έλαβε 150 αναφορές περιστατικών βίας, παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απρεπούς συμπεριφοράς στη μητρική φροντίδα, κατά τη διάρκεια τόσο της προγεννητικής φροντίδας και του τοκετού καθώς και κατά την μετά τον τοκετό περίοδο ανάρρωσης.

18. Στην Ιρλανδία, ακολούθως του θανάτου μιας μητέρας και του μωρού της σε μια γυναικολογική κλινική τον Ιανουάριο του 2019, μία γυναίκα τηλεφώνησε στον εθνικό ραδιοφωνικό σταθμό για να περιγράψει και τη δική της εμπειρία κακομεταχείρισης, παραμέλησης και επισφαλών συνθηκών κατά τη διάρκεια του πρόσφατου τοκετού της. Μετά από αυτό το αρχικό τηλεφώνημα περισσότερες από 1000 γυναίκες επικοινώνησαν με τη εκπομπή, και σε μία πρόσθετη εκπομπή, που μεταδόθηκε από τις 2 έως τις 10 Απριλίου, παρουσιάστηκαν ενδελεχώς γυναικείες εμπειρίες επισφαλούς φροντίδας, ασέβειας, κακοποίησης και κακομεταχείρισης στο ιρλανδικό σύστημα μητρότητας.[12]

19. Μια σουηδική μη κυβερνητική οργάνωση ανάδειξε την αποτυχία της κυβέρνησης να παράσχει επιλογές για εξωνοσοκομειακό τοκετό (τόσο σε μαιευτήρια όσο και υποβοηθούμενα στο σπίτι), παρά τη αποδεδειγμένη μεγαλύτερη ασφάλεια αυτών των επιλογών και της δυνατότητάς τους να αμβλύνουν το πρόβλημα της μαιευτικής βίας, καθώς και της έλλειψης αποδεδειγμένης φροντίδας και των σωματικών συνεπειών της υπερβολικής ιατρικής παρεμβατικότητας στην διαδικασία του τοκετού, πράγμα το οποίο συχνά οδηγεί σε σωματικές βλάβες κατά τη γέννα. Κατά την άποψη της οργάνωσης, τέτοιες αποτυχίες αντικατοπτρίζουν μισογυνισμό καθώς και το γεγονός ότι τόσο η βραχυπρόθεσμη όσο και η μακροπρόθεσμη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών παραγκωνίζεται.[13]

20. Μια τεχνική, γνωστή ως συμφυσιοτομή, η οποία έχει ήδη χαρακτηριστεί ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως μορφή βίας κατά των γυναικών δυνάμενη να θεωρηθεί ως και βασανιστήριο, είναι ο χειρουργικός διαχωρισμός και διαπλάτυνση της πυέλου ώστε να διευκολυνθεί ο τοκετός. Αυτή η τακτική κατά τον τοκετό, που χρησιμοποιούνταν κατά βάση στην Ιρλανδία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, χωρίς τη γνώση ή την ελεύθερη και κατόπιν πληροφόρησης συγκατάθεση των επίμαχων γυναικών, προκαλούσε διά βίου πόνους και αναπηρίες σε πολυάριθμες γυναίκες. Η Επιτροπή κατά των βασανιστηρίων επιλήφθηκε των προσφυγών πολυάριθμων γυναικών σχετικά με αυτή την τεχνική και κατέληξε στο ότι συνιστά μορφή βασανιστηρίου. Το 2017, η Επιτροπή συνέστησε στο Κράτος να διεξάγει μια «ανεξάρτητη και ενδελεχή έρευνα των περιπτώσεων των γυναικών που την έχουν υποστεί (ενν. συμφυσιοτομή) […] και να διασφαλίσει ότι οι επιζώσες της συμφυσιοτομής θα εξασφαλίσουν επανόρθωση, συμπεριλαμβανομένης αποζημίωσης και αποκατάστασης, που θα καθοριστεί ατομικά βάσει της κάθε διαφορετικής περίπτωσης». Επίσης διευκρίνισε ότι «οι γιατροί αρνήθηκαν να εκτελέσουν εναλλακτικά πρωτόκολλα που θα είχαν προκαλέσει ουσιωδώς λιγότερο πόνο και ταλαιπωρία για θρησκευτικούς και όχι για ιατρικούς λόγους».[14] Η  Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ προσδιόρισε ότι 1.500 γυναίκες και κορίτσια  έχουν υποστεί συμφυσιοτομή στα έτη 1944 με 1987 χωρίς τη ελεύθερη και κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεσή τους.[15]  Η Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών κάλεσε το Κράτος να διεξάγει άμεσες, ανεξάρτητες και ενδελεχείς έρευνες όλων των περιπτώσεων  υποτιθέμενης κακοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της συμφυσιοτομής, και συνέστησε ότι όλα τα θύματα/επιζώντες μιας τέτοιας κακοποίησης θα απολάβουν  αποτελεσματικών επανορθωτικών και αποκαταστατικών υπηρεσιών.[16]

21. Η εξαναγκαστική  στείρωση και η υποχρεωτική άμβλωση είναι εγκλήματα και μορφές έμφυλης βίας κατά των γυναικών. Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ρητά απαγορεύει και τα δύο, ενώ η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των μορφών Διάκρισης κατά των γυναικών καθώς και άλλες συμφωνίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών τις απαγορεύουν έμμεσα μέσω της προστασίας του ανθρώπινου δικαιώματος των γυναικών στην αναπαραγωγή. Η εξαναγκαστική στείρωση και η άμβλωση είναι ιατρικές διαδικασίες που εξασκούνται χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση σε όλο τον κόσμο. Εκτελούνται από επαγγελματίες υγείας για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγμα ωσάν να είναι κατά κάποιο τρόπο προς το καλύτερο συμφέρον της γυναίκας,[17] ή εδράζονται στην  πεποίθηση ότι ορισμένες γυναίκες που προέρχονται από μειονοτικές ομάδες, όπως είναι οι γυναίκες Ρομά, οι αυτόχθονες, γυναίκες με αναπηρία, και γυναίκες φορείς του ιού HIV, δεν  “αξίζουν” να τεκνοποιήσουν, είναι ανίκανες να λάβουν υπεύθυνες αποφάσεις σχετικά με την αντισύλληψη, δεν μπορούν να είναι “καλές μητέρες” ή ότι τα παιδιά τους δεν είναι επιθυμητά. Μερικοί φορείς επίσης αποκρύβουν πληροφορίες ή παραπλανούν τις γυναίκες στο να συμφωνήσουν στη στείρωση, ενεργώντας όπως αναφέρει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με «μεγάλη απέχθεια προς το δικαίωμα του ασθενούς στην αυτονομία και στην ελεύθερη επιλογή».[18] Αυτές οι ιατρικές παρεμβάσεις έχουν εξετασθεί από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών και περιφερειακά δικαστήρια και έχουν χαρακτηριστεί ως μορφές έμφυλης βίας κατά των γυναικών δυνάμενες να οδηγήσουν σε τέτοια σωματική και ψυχολογική βλάβη ώστε να θεωρηθούν βασανιστήριο ή βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.[19]

22. Σε ορισμένα Κράτη, οι φυλακισμένες γυναίκες είναι “σωματικά περιορισμένες κατά τον τοκετό με επικρεβάτιες λαβές και φίμωτρα.”[20] Επιπλέον, οι έγκυες μετανάστριες γυναίκες στις φυλακές που κρατούνται στην απομόνωση εξαιτίας της ιδιότητάς τους αυτής, αναφέρεται ότι είναι υπό τη δέσμη χειροπέδων και περιορισμένες “κατά τη διάρκεια των ωδυνών, του τοκετού και του μετέπειτα σταδίου ανάρρωσης απ’ αυτόν, για ώρες ή ακόμη και μέρες, παρά το γεγονός ότι μαζί τους βρίσκονται και εξοπλισμένοι με όπλα φρουροί.”[21] Τέτοια μέτρα έχουν κριθεί ως παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις τελικές της παρατηρήσεις η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων καταδίκασε την χειροπέδηση των γυναικών κατά τον τοκετό.[22]  Έχει αναφερθεί ότι γυναίκες δένονται στο κρεβάτι κατά τον τοκετό, την έκτρωση ή την αποβολή· μία πρακτική που δεν υποστηρίζεται από τον ΠΟΥ και η οποία μπορεί να θεωρηθεί βία κατά των γυναικών και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

23. Η μετά τον τοκετό κράτηση των γυναικών και των νεογέννητων μωρών τους σε υγειονομικές μονάδες εξαιτίας της ανικανότητάς τους να πληρώσουν τα νοσήλεια είναι ένα ακόμη παράδειγμα παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η πρακτική έχει καταγγελθεί σε έναν αριθμό χωρών της Ασίας, της υποσαχάριας Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής.[23] Στην Κένυα, οι φυλακισμένες γυναίκες και τα παιδιά τους εξαναγκάζονται να κοιμούνται στο πάτωμα, τους αρνείται επαρκής τροφή και παρακολουθούνται από φρουρούς. Υπάρχουν αναφορές γυναικών και των παιδιών τους που περνούν εβδομάδες, ακόμη και χρόνια, σε αυτές τις συνθήκες.[24] Στις τελικές της παρατηρήσεις, η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων καταδίκασε την «πρακτική της επιλόχειου κράτησης των γυναικών που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τα νοσηλευτικά τους έξοδα» στην Κένυα.[25]

24. Η καισαρική τομή  είναι η χειρουργική διαδικασία τοκετού όταν κρίνεται ιατρικά απαραίτητο και όταν ο φυσιολογικός τοκετός θα έθετε τη μητέρα ή το μωρό σε κίνδυνο. Όταν δικαιολογείται ιατρικά, πρόκειται για μια διαδικασία που μπορεί να αποβεί σωτήρια για τη ζωή. Πρόσφατα, ωστόσο, έχει παρατηρηθεί σε όλο τον κόσμο μια όλο και αυξανόμενη κατάχρηση της τεχνικής αυτής, και στην Λατινική Αμερική και την Ευρώπη αντικαθιστά πια τον φυσιολογικό τοκετό ή επιλέγεται ως προτιμότερος τρόπος τοκετού. Σε πολλές έννομες τάξεις, το συμφέρον του εμβρύου υπερκερνά τα δικαιώματα της εγκύου, πράγμα το οποίο οδηγεί σε καταστάσεις όπου οι γυναίκες επί τούτου δεν ερωτώνται σχετικά με το αν θα γεννήσουν με καισαρική τομή. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που υποδεικνύουν ότι οι γυναίκες είναι θύματα των συστημάτων υγείας όπου οι παρεχόμενες υπηρεσίες καθορίζονται στη βάση της εξοικονόμησης χρόνου και κόστους. Πρόσθετα, οι καισαρικές μπορούν να προγραμματιστούν εκ των προτέρων και να γίνουν σε προεπιλεγμένες μέρες της εβδομάδας, και όχι τα σαββατοκύριακα, ενώ οι γιατροί αποκομίζουν υψηλότερες αμοιβές από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες για τη σχετική διαδικασία.[26] Όταν διενεργείται χωρίς τη συγκατάθεση της γυναίκας, η καισαρική τομή μπορεί να θεωρηθεί  έως και έμφυλη βία κατά των γυναικών και ακόμη και βασανιστήριο. Η Ομάδα Εργασίας σχετικά με τις διακρίσεις κατά των γυναικών στη νομοθεσία και την πρακτική έχει ειδικά υποδείξει τη κατάχρηση των καισαρικών σε αρκετές χώρες ως ένδειξη της υπερβολικής ιατρικής παρεμβατικότητας στον τοκετό και έχει συμπεράνει ότι «οι γυναίκες δεν απολαμβάνουν της ελεύθερης επιλογής μεταξύ των διαφορετικών τρόπων τοκετού», ειδικά εφόσον η πρωταρχική μέθοδος είναι η καισαρική.[27]

25. Η περινεοτομή είναι μία σε βάθος τομή στο περίνεο στον μυ του εδάφους της πυέλου σχεδιασμένη ώστε να βοηθήσει χειρουργικά στον κολπικό τοκετό. Παρ’ όλο που η διαδικασία αυτή, αν κριθεί ιατρικά απαραίτητη, μπορεί να είναι επωφελής για το μωρό και την μητέρα, αν ωστόσο είναι περιττή και/ή διενεργηθεί χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση, δύναται να έχει τα αντίθετα σωματικά και ψυχολογικά αποτελέσματα στη μητέρα, μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο και ακόμη να θεωρηθεί έμφυλη βία και μορφή βασανιστηρίου και απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης.  Πλήθος πληροφοριών συλλέχθηκαν από γυναίκες που αφορούσε τη διενέργειά της χωρίς κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η υπερβολική αξιοποίηση της συγκεκριμένης μεθόδου ή η διενέργειά της στα πλαίσια μιας ρουτίνας, αντίθετα στις συστάσεις του ΠΟΥ.[28] Η χρήση της περινεοτομής ποικίλλει στις γυναίκες που γεννούν κολπικά, από 30% στο Μεξικό, 50% στην Ιταλία[29] και έως και 89% στη Ισπανία.[30] Ειδικότερα, αναφέρθηκε ότι 61% των γυναικών στην Ιταλία οι οποίες υποβλήθηκαν σε περινεοτομή δεν είχαν επαρκή πληροφόρηση και ότι δεν ζητήθηκε η κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεσή τους. Οι περινεοτομές, συμπεριλαμβανομένων και των ραμμάτων μετά τον τοκετό που διενεργούνταν συχνά χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση και χωρίς αναισθησία, μπορεί να έχουν σημαντικές επιπλοκές στη σεξουαλική ζωή και την αναπαραγωγική και ψυχολογική υγεία της γυναίκας ενώ οι μόνιμες ουλές ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής συνοδεύουν τη γυναίκα για το υπόλοιπο της ζωής της. Αν δεν δικαιολογείται από ιατρικό λόγο που την καθιστά αναγκαία, η μέθοδος αυτή θα πρέπει να θεωρείται παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και μια μορφή έμφυλης βίας κατά των γυναικών.

26. Η αξιοποίηση άπειρου ιατρικού προσωπικού στη διεξαγωγή γυναικολογικών εξετάσεων μπορεί να προκαλέσει βλάβες στις έγκυες γυναίκες και η υπερβολική χρήση ωκυτοκίνης  ως παράγοντος για την πρόκληση συστολών και τοκετού επίσης συνιστά κίνδυνο για την υγεία τους. Εφόσον χρησιμοποιηθεί λανθασμένα, η ωκυτοκίνη μπορεί να προκαλέσει θνησιγένεια και πτώση μήτρας, και να προκαλέσει στην μητέρα αφόρητο πόνο αν δεν συνοδεύεται από την παράλληλη χορήγηση κατάλληλης παυσίπονης ουσίας.[31]

27. Η εφαρμογή πίεσης για τη διευκόλυνση της γέννας κατά το δεύτερο στάδιο του τοκετού, γνωστή και ως λαβή Kristeller, δεν συνιστάται πια από τον ΠΟΥ[32], ωστόσο εφαρμόζεται συχνά, κάποιες φορές με τον αγκώνα, το μπράτσο ή και με ολόκληρο το σώμα, προκειμένου να προκαλέσει την κάθοδο του μωρού. Η εφαρμογή της ποικίλλει από χώρα σε χώρα, φτάνοντας τα υψηλότερα ποσοστά αξιοποίησής στις Ονδούρες όπου κυμαίνεται μεταξύ 50% και 70% στους κολπικούς τοκετούς.

28. Επιπρόσθετα, μερικές γυναίκες έχουν καταγγείλει ότι ορισμένοι φορείς έχουν ενεργήσει χωρίς σεβασμό προς το δικαίωμά τους στην ιδιωτικότητα και το επαγγελματικό απόρρητο όταν διενεργούν κολπικές εξετάσεις κατά τον τοκετό, επιτρέποντας να παρίστανται στον χώρο που λαμβάνει χώρα ο τοκετός και τρίτα πρόσωπα·[33] επιτρέποντας σε φοιτητές ιατρικής να παρακολουθούν γυναίκες κατά τον τοκετό·[34] και κοινωνώντας ιατρικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένου και του αν κάποια γυναίκα είναι φορέας του ιού HIV, με τρίτα πρόσωπα στα πλαίσια της κατάστασης του τοκετού.

29. Επιπλέον, καταγγέλθηκε ότι οι χειρουργικές διαδικασίες κατά την έκτρωση, η απόξεση της ενδομήτριας κοιλότητας, τα ράμματα μετά τον τοκετό και η ανάκτηση του ωαρίου κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ενίοτε διενεργούνται και χωρίς αναισθησία. Πρόσθετα, μερικές γυναίκες ανέφεραν ότι έχουν υποστεί σφιχτή συρραφή μετά τη περινεοτομή· αυτή η διαδικασία, γνωστή και ως “το ράμμα του συζύγου”, θεωρητικά γίνεται προκειμένου να ευχαριστηθεί ο σύζυγος. Η πρακτική αυτή είναι το αποτέλεσμα των καταστροφικών πατριαρχικών στερεοτύπων και της ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ο Ειδικός Εισηγητής για τα βασανιστήρια του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ σημειώνει ότι «η κακοποίηση ποικίλλει μεταξύ παρατεταμένης καθυστέρησης στην παροχή ιατρικής φροντίδας, όπως είναι η συρραφή μετά τον τοκετό, έως και την παντελή έλλειψη χορήγησης αναισθησίας».[35]

30. Γυναίκες επίσης κατήγγειλαν απουσία αυτονομίας και δυνατότητας λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένης και της επιλογής να επιλέξουν επιθυμητή θέση για τον τοκετό στα δημόσια νοσοκομεία, όπου υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια στη επιλογή της θέσης συγκριτικά με τα ιδιωτικά μαιευτήρια.

31. Πρακτικές προφανούς ταπεινωτικής μεταχείρισης, λεκτικής κακοποίησης και σεξιστικού λόγου κατά τη διάρκεια του τοκετού αναφέρθηκαν από πολυάριθμες γυναίκες από διαφορετικά μέρη του κόσμου να λαμβάνουν χώρα πίσω από τις κλειστές πόρτες των μαιευτηρίων. Μόλις πρόσφατα άρχισαν οι γυναίκες να μιλούν για το ότι υφίστανται κοροϊδίες, απρεπή πειράγματα και προσβολές από τους επαγγελματίες υγείας. Ειδικά καταγγέλθηκαν σεξιστικά και προσβλητικά σχόλια. Ομολογίες γυναικών από τις Ονδούρες αναφέρουν σχόλια όπως “δεν έκλαψες όταν το έκανες, άνοιξε τα πόδια σου αλλιώς το μωρό σου θα πεθάνει και θα φταις εσύ”. Κάποιος επαγγελματίας υγείας σχολίασε σε ένα έφηβο κορίτσι που γεννούσε “δεν φώναξες όταν το πέος ήταν μέσα σου, γιατί φωνάζεις τώρα;” Γυναίκες από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα περιγράφουν ότι ταπεινώνονται από τους επαγγελματίες υγείας εξαιτίας ακριβώς της φτώχειας τους, της ανικανότητάς τους για ανάγνωση ή γραφή, του γεγονότος ότι κατοικούν σε αγροτικές ή υποβαθμισμένες περιοχές ή για το ότι δεν έχουν φροντισμένη προσωπική υγιεινή.[36] Γυναίκες έχουν επίσης περιγράψει ότι βίωσαν απειλές παρακράτησης θεραπείας ή σωματικής βίας ή επικίνδυνων αποτελεσμάτων από τους επαγγελματίες υγείας κατά τη διάρκεια του τοκετού, συμπεριλαμβανομένων και απειλών για ραπίσματα αν δεν είναι υπάκουες ενώ κατηγορούνται οι ίδιες για τις άσχημες συνέπειες στην υγεία τη δική τους ή των μωρών τους. Τέτοιες πρακτικές μπορεί να προκαλέσουν ψυχική βλάβη και πόνο και μπορεί να συνιστούν ψυχολογική βία κατά των γυναικών.

Συγκατάθεση του ασθενούς κατόπιν ενημέρωσης

32. Η κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση για ιατρικά πρωτόκολλα σχετικά με την υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και τον τοκετό είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να λάβουν πλήρη γνώση των συνιστώμενων θεραπευτικών μεθόδων ώστε να μπορούν να λάβουν πληροφορημένες και καλά ζυγισμένες αποφάσεις. Η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής αναγνωρίζει ότι η συνέπεια με την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς συνιστά υποχρέωση παρ’ όλο που μπορεί να είναι απαιτητική στην επίτευξή της και χρονοβόρα.[37] Στις εκθέσεις που απεστάλησαν από περισσότερες από 40 μη κυβερνητικές οργανώσεις αναφέρονται απουσία συγκατάθεσης κατόπιν ενημέρωσης ή εσφαλμένη αξιοποίησή της. Όπως καταδεικνύει μία μη κυβερνητική οργάνωση από το Ισραήλ, η συγκατάθεση της γυναίκας για όλες τις μέλλουσες ιατρικές διαδικασίες αποκτάται μόλις εισέλθει στο νοσοκομείο, όταν της ζητείται να υπογράψει διάφορα έντυπα. Τέτοιες φόρμες δήλωσης συγκατάθεσης αίρουν στην πραγματικότητα το δικαίωμα στην κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, εδραιώνοντας τον έλεγχο της διαδικασίας που θα ακολουθηθεί στα χέρια της ιατρικής ομάδας που θα επιληφθεί του περιστατικού. Άλλες φόρμες δήλωσης συγκατάθεσης για διαδικασίες όπως η χορήγηση επισκληρίδιου αναισθησίας και η διενέργεια καισαρικής τομής, συνήθως προτείνονται στην γυναίκα κατά τη διάρκεια του τοκετού, κάποιες φορές ακόμη και αφού έχουν ξεκινήσει οι συστολές και οι ωδίνες, πράγμα το οποίο καθιστά εξαιρετικά δύσκολο για την γυναίκα να κατανοήσει τις πληροφορίες των σχετικών εγγράφων και να θέσει αντίστοιχες ερωτήσεις. Εξ αυτού συνάγεται ότι αυτές οι φόρμες δήλωσης συγκατάθεσης συχνά χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο της πρέπουσας διαδικασίας που επιβάλλεται να ακολουθηθεί για την διαπίστωσης της κατόπιν ενημέρωσης πραγματικής συγκατάθεσης του ασθενούς.[38]

33. Μια γερμανική μη κυβερνητική οργάνωση εκτιμά ότι σύμφωνα με το γερμανικό Δίκαιο Υγείας για κάθε είδος θεραπευτικής μεθόδου και ιατρικής διαδικασίας απαιτείται πλήρης και κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, ωστόσο ο νόμος δε γίνεται σεβαστός. Στην πραγματικότητα, οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας δεν είναι εκπαιδευμένοι να συνάγουν την συγκατάθεση του ασθενούς σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο νόμο.[39]

34. Μια σουηδική μη κυβερνητική οργάνωση περιγράφει ότι η ιδέα της γυναικοκεντρικής αντίληψης περιφρονείται παντελώς και η έννοια της κατόπιν ενημέρωσης επιλογής και συγκατάθεσης του ασθενούς στην θεραπευτική μέθοδο εισήχθησαν στην σουηδική νομοθεσία μόλις τον Ιανουάριο του 2015, ενώ δεν έχουν ακόμη αφομοιωθεί από τον πατερναλιστικό ιατρικό πολιτισμό που κυριαρχεί στον χώρο της μαιευτικής και της γυναικολογίας. Θεραπείες ρουτίνας στα νοσοκομεία όπως είναι η χορήγηση ενέσεων συνθετικής ωκυτοκίνης μετά τον τοκετό, η εξέταση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος ή η ένεση βιταμίνης Κ πολλές φορές διενεργούνται στις γυναίκες και τα μωρά τους χωρίς να ζητηθεί η συγκατάθεσή τους.[40]

35. Μια μη κυβερνητική οργάνωση με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ανέφερε ότι στις περισσότερες πολιτείες είναι νόμιμο για τους γιατρούς και τους φοιτητές ιατρικής να διενεργούν εξετάσεις της πυέλου σε αναίσθητες γυναίκες που βρίσκονται υπό την επήρεια αναισθητικής ουσίας για άλλη θεραπευτική διαδικασία και που δεν χρειάζονται πυελικές εξετάσεις ούτε έχουν δώσει ρητά τη συγκατάθεσή τους για κάτι τέτοιο.[41]

36. Μια γαλλική μη κυβερνητική οργάνωση υπέδειξε ότι «το βασικό ζήτημα της μαιευτικής βίας είναι, κατά τη γνώμη μας, η συστηματική υποβάθμιση του δικαιώματος των γυναικών στην αυτονομία αφ’ ης στιγμής έρχονται σε επαφή με κάποια μονάδα υγείας. Αυτή η υποβάθμιση μπορεί να λάβει πολλές μορφές, εκκινώντας από το προφανέστερο, που είναι η πρακτική των εγχειρήσεων παρά την απουσία συγκατάθεσης από την πλευρά των γυναικών, μέχρι πιο ανεπαίσθητες εκδοχές όπως η εφαρμογή των επονομαζόμενων “νοσοκομειακών πρωτοκόλλων” ή τη χρήση κενών εγγράφων δήλωσης συγκατάθεσης τα οποία ζητείται να υπογράψουν οι γυναίκες, πράγμα που επιτρέπει στο ιατρικό προσωπικό να πράξουν ό,τι κρίνουν απαραίτητο χωρίς να απαιτείται καμία περαιτέρω συγκατάθεση».[42]

37. Σε πρόσφατη υπόθεσή της η Επιτροπή Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτιστικών Δικαιωμάτων του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στο πλαίσιο των θεραπειών γονιμότητας η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα της γυναίκας χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεσή της συνιστά παραβίαση του δικαιώματός της στο υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγείας.[43]

38. Η κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς είναι μια διαδικασία συνεχούς επικοινωνίας και διάδρασης μεταξύ του ασθενούς και του θεράποντα φορέα και μόνη μια υπογραφή δεν είναι ένδειξη συγκατάθεσης.[44] Οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας οφείλουν να είναι δυναμικοί στην εξασφάλιση της πληροφόρησης. Για να είναι η συγκατάθεση ισχυρή, θα πρέπει να δίνεται από ελευθεριότητα και κατόπιν πλήρους και θετικής πληροφόρησης. Η συγκατάθεση του ασθενούς είναι απαραίτητη ανεξαρτήτως της διαδικασίας και μπορεί να αναληφθεί οποτεδήποτε σύμφωνα με την ασθενοκεντρική αντίληψη. Η ενημέρωση θα πρέπει να παρέχεται με τρόπο και σε γλώσσα η οποία είναι κατανοητή, προσβάσιμη και κατάλληλη για τις ανάγκες του ατόμου που παίρνει την απόφαση. Το εκπαιδευτικό επίπεδο, κάποια σωματική ή διανοητική αναπηρία και η ηλικία του ατόμου δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αποφασίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα παρασχεθούν οι συμβουλές και οι πληροφορίες, ενώ οι ανάγκες και οι προτιμήσεις του ατόμου θα πρέπει να είναι σεβαστές. Στα άτομα με αναπηρία θα πρέπει να παρέχεται κάθε απαραίτητη στήριξη για την ανάληψη από μέρους τους των σχετικών αποφάσεων. Εξαιρετική προσοχή θα πρέπει να επιφυλάσσεται ιδιαίτερα στις περιπτώσεις ατόμων που έχουν περιορισμένους τρόπους να γίνονται κατανοητοί από τους άλλους, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις που θα πρέπει να λαμβάνονται αξιοποιώντας μια υποστηρικτική διαδικασία δεν είναι στην πραγματικότητα συγκεκαλυμένες εκ των προτέρων ληφθείσες αποφάσεις.[45]
Δ. Bασικά αίτια της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

 Οι συνθήκες και οι περιορισμοί των συστημάτων υγείας ως διαρθρωτικές αιτίες της μαιευτικής βίας

 39. Στο πλαίσιο των υπηρεσιών της μητρικής και της αναπαραγωγικής υγείας, οι συνθήκες και οι περιορισμοί του συστήματος υγείας είναι οι βασικές αιτίες της κακομεταχείρισης και της βία κατά των γυναικών στη διάρκεια του τοκετού. Οι κακές συνθήκες εργασίας πολλών επαγγελματιών υγείας και ιστορικά η υπέρμετρη παρουσία των ανδρών στον κλάδο της γυναικολογίας και της μαιευτικής, έρχονται σε αντίθεση με την υποχρέωση των κρατών να διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των εγκαταστάσεων, αγαθών και υπηρεσιών μαιευτικής υγειονομικής περίθαλψης, την κατάλληλη κατάρτιση των παρόχων και την ισορροπία μεταξύ των φύλων των επαγγελματιών υγείας. Για να εκπληρώσουν αυτή την υποχρέωση, τα κράτη «πρέπει να αφιερώσουν τους μέγιστους διαθέσιμους πόρους στις υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας» και να υιοθετήσουν μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα για τον εντοπισμό των δημοσιονομικών αναγκών και κατανομών.[46] Εντούτοις, πολλά Κράτη έχουν αποτύχει να προτεραιοποιήσουν στους προϋπολογισμούς τους την υγειονομική περίθαλψη των γυναικών. Η αποτυχία των κρατών να αφιερώσουν επαρκείς πόρους για τις συγκεκριμένες ανάγκες της γυναίκας αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος των γυναικών να απαλλαγούν από τις διακρίσεις.[47] Επιπρόσθετα, πολλά Κράτη αποτυγχάνουν να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας είναι επαρκώς καταρτισμένοι πάνω στην ιατρική δεοντολογία και στα ανθρώπινα δικαιώματα των ασθενών, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης των παρόχων να παρέχουν φροντίδα με σεβασμό και χωρίς διακρισεις.[48]

40. Παράλληλα με τους περιορισμούς των πόρων, οι συνθήκες εργασίας στις υπηρεσίες υγείας μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην κακομεταχείριση και τη βία κατά των γυναικών κατά τον τοκετό. Μια παγκόσμια έρευνα για τις μαίες που πραγματοποίησε ο ΠΟΥ το 2016 αποκάλυψε ότι «πολύ συχνά οι μαίες αναφέρουν ότι οι προσπάθειές τους περιορίζονται από τις άνισες σχέσεις εξουσίας στο πλαίσιο του συστήματος υγείας. Πολλές μαίες αντιμετωπίζουν επίσης απομόνωση λόγω καταγωγής/ κουλτούρας, μη ασφαλή στέγαση και χαμηλούς μισθούς».[49] Επιπλέον, οι εργαζόμενοι στον τομέα υγείας έχουν εξηγήσει ότι «τα ζητήματα του συστήματος υγείας - όπως η έλλειψη προσωπικού, ο υψηλός όγκος ασθενών, οι χαμηλοί μισθοί, η πολύωρη εργασία  και η έλλειψη υποδομής – [είναι σχετικοί παράγοντες που] δημιουργούν αγχωτικά περιβάλλοντα που διευκόλυναν την αντιεπαγγελμα-τική συμπεριφορά. Η έλλειψη υποστήριξης και εποπτείας των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλει στο χαμηλό ηθικό μεταξύ των παρόχων και σε αρνητικές συμπεριφορές, οι οποίες με τη σειρά τους διαιωνίζουν την κακομεταχείριση των γυναικών.[50] 

41. Επιπλέον, τα συστήματα υγείας πρέπει να ενισχύσουν την ανταπόκρισή τους και τη βοήθεια τους στις γυναίκες οι οποίες υφίστανται βίαιη συμπεριφορά ή σεξουαλική βία από τους συντρόφους τους, σε εναρμόνιση με τα κείμενα τεθειμένου και ηπίου δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με τη εμφυλη βία κατά των γυναικών και το εγχειρίδιο του ΠΟΥ για τους διαχειριστές υγείας.[51]

Νόμοι και πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις και επιβλαβή έμφυλα στερεότυπα

42. Ορισμένα Κράτη διατηρούν εθνικές νομοθεσίες ή πρακτικές που περιλαμβάνουν τη συγκατάθεση του συζύγου ή τρίτου για τις ιατρικές θεραπείες των γυναικών. Αυτό αποτελεί διάκριση κατά των γυναικών και αντικαθιστά την επιλογή τους κατά τη λήψη αποφάσεων με εκείνη ενός μέλους της οικογένειας ή άλλης θεσμικής αρχής. Αυτοί οι νόμοι συμβάλλουν στη βία και την κακομεταχείριση των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας. 

43. Κάποιες γυναίκες υφίστανται διασταυρούμενες μορφές διακρίσεων, οι οποίες έχουν επιβαρυντικό αρνητικό αντίκτυπο, η δε έμφυλη βία μπορεί να επηρεάσει ορισμένες γυναίκες σε διαφορετικό βαθμό ή με διαφορετικούς τρόπους. Επ’ αυτού απαιτούνται οι κατάλληλες νομικές και πολιτικές απαντήσεις.[52] Για παράδειγμα, όπως μία μελέτη από την Ινδία κατέδειξε: "είναι η ομάδα των φτωχών γυναικών  αγροτικών περιοχών που περιθάλπονται σε εγκαταστάσεις δημόσιας υγείας, που υποβάλλονται σε κολπικές γεννήσεις στα χέρια άλλων παρόχων και όχι γιατρών που κινδυνεύουν περισσότερο να βιώσουν [έλλειψη σεβασμού και κατάχρηση]. Αυτές είναι οι ίδιες γυναίκες που διατρέχουν περισσότερο κίνδυνο μητρικής θνησιμότητας».[53] Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι πιθανότητες να βιώσουν ασέβεια και κακοποίηση ήταν 3,6 φορές υψηλότερες στην περίπτωση των γυναικών με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status. 

44. Η καταναγκαστική στείρωση αποτελεί παράδειγμα διασταυρούμενης διάκρισης που συχνά στοχοποιεί γυναίκες που ανήκουν σε μειονότητες και αυτόχθονες γυναίκες. Ορισμένα μαιευτήρια υιοθέτησαν πρακτικές διακρίσεων για τον διαχωρισμό των γυναικών σε εγκαταστάσεις, που βασίζονται στη φυλή ή την εθνικότητα. Για παράδειγμα, οι γυναίκες Ρομά στη Σλοβακία τοποθετούνται σε καθορισμένα δωμάτια "μόνο για τους Ρομά", τα οποία είναι συχνά σε συνθήκη υπερπληθυσμού, και το νοσοκομείο μπορεί να εξαναγκάσει τις γυναίκες Ρομά να κοιμούνται δύο σε ένα κρεβάτι ή να τοποθετούν τα κρεβάτια τους στο διάδρομο.[54]

45. Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρίες αντιμετωπίζουν διακρίσεις που βασίζονται σε πολλαπλές πτυχές της ταυτότητάς τους, συμπεριλαμβανομένου του φύλου και της αναπηρίας.[55] Πολύ συχνά θεωρούνται ασεξουαλικες ή σεξουαλικά αδρανείς. Ο Ειδικός Εισηγητής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία έχει επίσης επισημάνει ότι «τα κορίτσια και οι νεαρές γυναίκες με αναπηρίες πιέζονται συχνά να σταματήσουν τις εγκυμοσύνες τους λόγω αρνητικών στερεοτύπων σχετικά με τις γονεϊκές δεξιότητες τους και εκφράζουν  ανησυχίες  σχετικά με τη γέννηση ενός παιδιού με αναπηρίες".[56]

46. Τα επιβλαβή στερεότυπα φύλου στο πλαίσιο της αναπαραγωγικής υγείας που επικάθονται στην αρμοδιότητα των γυναικών να λαμβάνουν αποφάσεις, ο φυσικός ρόλος των γυναικών στην κοινωνία και η μητρότητα περιορίζουν την αυτονομία και την πρακτική των γυναικών. Αυτά τα στερεότυπα προέρχονται από ισχυρές θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές πεποιθήσεις και ιδέες για τη σεξουαλικότητα, την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα.[57] Αυτά τα επιβλαβή στερεότυπα δικαιολογούνται περαιτέρω από την πεποίθηση ότι ο τοκετός είναι ένα γεγονός που απαιτεί η γυναίκα να υποφέρει. Οι γυναίκες καλούνται να είναι ευτυχείς για ένα υγιές μωρό - η δική τους σωματική και συναισθηματική υγεία δεν εκτιμάται. 

47. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνώρισε στην [υπόθεση] Mellet κατά Ιρλανδίας ότι τα στερεότυπα φύλου απαιτούν «οι γυναίκες να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη τους ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, τις ανάγκες τους και τις επιθυμίες τους, επειδή ο πρωταρχικός τους ρόλος είναι να είναι μητέρες και φροντιστές»[58]

48. Η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής έχει αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα «Επιβλαβή στερεότυπα για τις γυναίκες στην υγειονομική περίθαλψη» (2011), τα οποία επισημαίνουν τη φύση και τον αντίκτυπο των επιβλαβών στερεοτύπων στην παροχή φροντίδας στις γυναίκες και προσφέρουν ειδική καθοδήγηση σε παρόχους σε ολόκληρο τον κόσμο σχετικά με τον τρόπο αποφυγής επιβολής στερεότυπων στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης.[59]

Δυναμική εξουσίας και κατάχρηση του δόγματος της ιατρικής αναγκαιότητας

49. Η δυναμική εξουσίας στη σχέση παρόχων - ασθενών είναι μια άλλη βασική αιτία κακομεταχείρισης και βίας, οι οποία συνδυάζεται με τα έμφυλα στερεότυπα σχετικά με το ρόλο των γυναικών . Ο πάροχος υγείας έχει τη δύναμη της έγκυρης ιατρικής γνώσης και το κοινωνικό προνόμιο της ιατρικής αυθεντίας,[60] ενώ η γυναίκα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον πάροχο για [να λάβει] πληροφορίες και φροντίδα. Μια γυναίκα κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι  επίσης ιδιαίτερα ευάλωτη. Παρόλο που οι πάροχοι δεν έχουν απαραιτήτως την πρόθεση να φερθούν στους ασθενείς τους άσχημα, «η ιατρική αυθεντία μπορεί έτσι να προωθήσει μια κουλτούρα ατιμωρησίας, όπου οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όχι μόνο δεν επανορθώνονται, αλλά μένουν απαρατήρητες». [βλ. υποσημ.60] Αυτή η ανισορροπία ισχύος είναι ιδιαίτερα εμφανής σε περιστάσεις στις οποίες οι πάροχοι καταχρώνται το δόγμα της ιατρικής αναγκαιότητας προκειμένου να δικαιολογήσουν κακομεταχείριση και κατάχρηση κατά τη διάρκεια του τοκετού. 

Ε. Εφαρμογή του διεθνούς και περιφερειακού νομικού πλαισίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με την κακομεταχείριση και την άσκηση βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας .

50. Η βία κατά των γυναικών, τόσο ως παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο και ως μορφή διακρίσεων έναντι των γυναικών προβλέπεται και απαγορεύεται από τη Σύμβαση εξάλειψης κάθε μορφής διακρίσεων κατά των  γυναικών, την Διεθνή Διακήρυξη για τον περιορισμό της Βίας κατά των Γυναικών, τη Διαμερικανική Σύμβαση για την πρόληψη, καταστολή και εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, το Πρωτόκολλο του Αφρικανικού Χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των λαών  αναφορικά με τα δικαιώματα των γυναικών στην Αφρική, τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης), το Πρόγραμμα Δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη καθώς και από την πλατφόρμα δράσης της τέταρτης  Παγκόσμιας Διάσκεψης  για τις Γυναίκες.

51. Επιπλέον των ως άνω εργαλείων  διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,  το 2015 τα Κράτη Μέλη των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησαν το Πρόγραμμα 2030 για την Αειφόρο Ανάπτυξη, βάσει του οποίου δεσμεύτηκαν στην επίτευξη του στόχου της υγιούς διαβίωσης και της ευημερίας για όλους και σε όλες τις ηλικίες ( Στόχος 3). καθώς και στη ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση όλων των γυναικών και των κοριτσιών (Στόχος 5), καταπολεμώντας όλες τις μορφές των διακρίσεων ενάντιας σε αυτές (στόχος 5.1) και εξαλείφοντας όλες τις μορφές βίας που στρέφονται κατά των γυναικών και των κοριτσιών τόσο στην δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα (στόχος 5.2[61]) εξασφαλίζοντας έτσι  πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψή για τις μητέρες και μια εγγυημένη  αναπαραγωγική αυτονομία για  γυναίκες και  κορίτσια.

52.  Το 2015, αρκετοί εμπειρογνώμονες ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Έθνών όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου και του Ειδικού Εισηγητή, προέβησαν σε κοινή δήλωση αναφορικά με την εφαρμογή του Προγράμματος 2030  (2030 Agenda ), καλώντας τα κράτη «να αντιμετωπίσουν πράξεις μαιευτικής και θεσμικής βίας που υφίστανται οι γυναίκες κατά την επαφή τους με τις υποδομές υγειονομικής περίθαλψης» και «να λάβουν όλα τα πρακτικά και νομικά μέτρα προκειμένου να προλαμβάνουν, να απαγορεύουν και να καταστέλλουν τέτοιες πράξεις, καθώς και να εξασφαλίζουν την αποκατάσταση των θυμάτων».[62]

Το δικαίωμα των γυναικών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας

53. Το δικαίωμα στην υγεία κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και σε άλλα κείμενα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως στο Πρόγραμμα Δράσης του Πεκίνου, το οποίο ορίζει ότι στα δικαιώματα των γυναικών περιλαμβάνεται το δικαίωμά τους σε «σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία , χωρίς εξαναγκασμό, διακρίσεις και βία ".[63]

54. Επιπρόσθετα, η Διακήρυξη για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών και η Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των γυναικών, σε συνδυασμό με τις γενικές συστάσεις 19 και 35 της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, θέτουν το δικαίωμα των γυναικών στο ανώτατο επίπεδο φυσικής και πνευματικής υγείας. Το άρθρο 12 της Σύμβασης προκρίνει ότι τα Κράτη διασφαλίζουν στις γυναίκες «κατάλληλες υπηρεσίες σε σχέση με τη γέννα, , τον τοκετό και τη μεταγεννητική περίοδο, παρέχοντας δωρεάν υπηρεσίες, όπου χρειάζεται», ενώ κατά τη γενική σύσταση 24 η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι κάποιες ιατρικές διαδικασίες προορίζονται μόνο για γυναίκες και «απαιτούν όλες οι ιατρικές υπηρεσίες να είναι σύμφωνες με τα δικαιώματα των γυναικών, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων στην αυτονομία, ιδιωτικότητα, εμπιστευτικότητα, ενημερωμένη συναίνεση και επιλογή[64].

55. Όργανα διεθνών συμβάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες ή οι ειδικοί μηχανισμοί του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν επικεντρωθεί σε σημαντικό αριθμό παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και έχουν αναλύσει σειρά από κακομεταχειρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες κατά τη γέννα, περιλαμβανομένου του πλαισίου όπου αυτές πραγματοποιούνται, και έχουν εντοπίσει παραβιάσεις μεταξύ άλλων, των δικαιωμάτων στην υγεία, ζωή, ιδιωτικότητα, ελευθερία από διακρίσεις, απαγόρευση απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης και του δικαιώματος σε αποτελεσματική δικαστική προστασία.

56. Για πρώτη φορά, στην υπόθεση Alyne da Silva Pimentel Teixeira κατά Βραζιλίας, η Επιτροπή για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών έκρινε μία Κυβέρνηση υπεύθυνη για ένα αποτρέψιμο μητρικό θάνατο. Η υπόθεση αφορούσε μία γυναίκα Αφρο-βραζιλιάνικης καταγωγής που απεβίωσε λόγω μαιευτικών επιπλοκών κατόπιν άρνησης παροχής ποιοτικής μαιευτικής υγειονομικής φροντίδας τόσο από ιδιωτικές όσο και από δημόσιες υγιεινομικές μονάδες. Η Επιτροπή αναγνώρισε ότι οι παραβιάσεις αυτές ανέρχονται σε συστηματικού επιπέδου παράγοντες παράλειψης, περιλαμβανομένων ακατάλληλων πόρων και ανεπαρκούς εφαρμογής των κρατικών πολιτικών, και υπογράμμισε ότι η αποτυχία «εκπλήρωσης των ειδικών, διακριτών υγειονομικών αναγκών και συμφερόντων των γυναικών όχι μόνο συνιστά παραβίαση του άρθρου 12, παράγραφος 2 της Σύμβασης, αλλά και διάκριση σε βάρος των γυναικών κατά το άρθρο 12, παράγραφος 1, και άρθρο 2 της Σύμβασης»[65].

57. Σε μία κοινοποίηση αναφορικά με υποθέσεις βίας κατά γυναικών στη γέννα και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας στην Κροατία, η Ειδική Εισηγήτρια για τη Βία κατά των Γυναικών, από κοινού με τον Ειδικό Εισηγητή για το δικαίωμα εκάστου στην απόλαυση ανώτατου επιπέδου φυσικής και πνευματικής υγείας και η Ομάδα Εργασίας για τη βία κατά των γυναικών, από κοινού με την Ομάδα Εργασίας επί του ζητήματος των διακρίσεων στη νομοθεσία και την πρακτική κάλεσαν την Κυβέρνηση «να διενεργήσει ανεξάρτητη έρευνα επί των κατηγοριών, να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα αυτής και να αναπτύξει ένα εθνικό πλάνο δράσης για τη γυναικεία υγεία» προκειμένου να διασφαλιστεί η λογοδοσία για τις εν λόγω παραβιάσεις σε βάρος των γυναικών»[66].  

58. Σε μία έρευνα κατά του Ηνωμένου Βασιλείου και της Βόρειας Ιρλανδίας, η Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών διευκρίνισε ότι μία ποινική διάταξη η οποία «εξαναγκάζει γυναίκες σε περιπτώσεις σοβαρής εμβρυϊκής απώλειας, περιλαμβανομένων θανάσιμων εμβρυϊκών ανωμαλιών και θύματα βιασμού ή αιμομιξίας να ολοκληρώσουν την εγκυμοσύνη, υποβάλλοντάς τες με αυτόν τον τρόπο σε  δριμεία φυσική και πνευματική οδύνη», συνιστά έμφυλη βία κατά των γυναικών[67]. Διαπίστωσε ακόμα ότι τέτοιου είδους περιορισμός στην αναπαραγωγική επιλογή, ο οποίος επηρεάζει μόνο τις γυναίκες, καταλήγει σε εξαναγκασμό των γυναικών να ολοκληρώσουν κάθε εγκυμοσύνη, περιλαμβάνει πνευματική ή φυσική δοκιμασία, και αποτελεί βία κατά των γυναικών και πιθανόν ανέρχεται σε βασανιστήριο ή βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, σε αντίθεση με τα άρθρα 2 και 5, σε συνδυασμό με το άρθρο 1 της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών.

59. Στην υπόθεση L.C. κατά Περού, η Επιτροπή για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών έκρινε ότι το Περού πρέπει να τροποποιήσει τη νομοθεσία του προκειμένου να επιτρέψει στις γυναίκες να προβούν σε άμβλωση σε περιπτώσεις βιασμών και σεξουαλικής κακοποίησης, να καθιερώσει ένα μηχανισμό που να διασφαλίζει τη διαθεσιμότητα των εν λόγω υπηρεσιών αμβλώσεων και την πρόσβαση στις υπηρεσίες όταν η ζωή ή η υγεία της γυναίκας βρίσκεται υπό κίνδυνο – περιπτώσεις κατά τις οποίες η άμβλωση είναι επιτρεπτή κατά το ισχύον δίκαιο της χώρας[68]. Μία παραπλήσια απόφαση υιοθέτησε η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση K.L. κατά Περού[69]. Τα συμπεράσματα της Επιτροπής επιβεβαιώθηκαν, σχεδόν 15 χρόνια αργότερα, στην υπόθεση Mellet κατά Ιρλανδίας.

60. Το 2018, η Ειδική Εισηγήτρια δημοσίευσε κοινή δήλωση με την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Μηχανισμού Παρακολούθησης της Σύμβασης του Belém do Pará, με τον οποία έκανε έκκληση στην Κυβέρνηση του El Salvador να αφεθεί ελεύθερη λόγω επείγουσας μαιευτικής κατάστασης η Imelda Cortez, μία γυναίκα που κρατούνταν στη φυλακή στη διάρκεια ποινικής εκκρεμοδικίας. Στη δήλωση, και τα δύο μέρη εξέφρασαν τη βαθιά ανησυχία τους για τις κρατούμενες γυναίκες χρήζουσες επείγουσας μαιευτικής φροντίδας, μεταξύ άλλων εξαιτίας αποβολών, και που δεν τις απολαμβάνουν λόγω νομικών διατάξεων που ποινικοποιούν την άμβλωση και απαγορεύουν στους γιατρούς να παράσχουν ιατρική υποστήριξη[70].

61. Η Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών έκρινε επίσης ότι η άρνηση στις γυναίκες πρόσβασης σε σύγχρονες μορφές αντισύλληψης συνιστά διάκριση κατά των γυναικών, παραβιάζει τα δικαιώματά τους σε υπηρεσίες υγείας και ενημέρωσης, καθώς και απόφασης επί του αριθμού των τέκνων τους και του χρόνου τεκνοποίησης, ενώ διαιωνίζει έμφυλα στερεότυπα παρακωλυτικά για την ισότητα στον τομέα της υγείας[71].

62. Περιφερειακά όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επίσης αναδείξει ζητήματα κακομεταχείρισης κατά τη γέννα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει διαπιστώσει παραβιάσεις των δικαιωμάτων στην ιδιωτική ζωή και της μη υποβολής σε βασανιστήρια και απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση σε υποθέσεις σχετικές με γέννηση[72]. Οι τελευταίες περιλαμβάνουν υποθέσεις αναγκαστικής στείρωσης κατά τη γέννα[73], απομάκρυνσης του νεογνού από τη φροντίδα της μητέρας άνευ συναίνεσης ή ιατρικής αιτίας[74] και ιατρικής επέμβασης χωρίς την ενημερωμένη συναίνεση της εγκύου[75].

63. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου συγκεκριμένα έθεσε το δικαίωμα ιδιωτικότητας της γυναίκας κατά τη γέννα στην υπόθεση Konovalova κατά Ρωσίας [βλ. υποσημ.72]. Στη διάρκεια του τοκετού, παρά τις αντιρρήσεις της κυρίας Konovalova, μία ομάδα φοιτητών ιατρικής παρακολούθησαν τη διαδικασία στο δωμάτιο του τοκετού καθώς και τις σχετικές ιατρικές πράξεις, μεταξύ των οποίων την επισειοτομή και πληροφορήθηκαν για την υγεία της και την ιατρική της υποστήριξη. Το σχετικό εθνικό δίκαιο προέβλεπε ότι οι φοιτητές ιατρικής δύνανται να βοηθούν στις ιατρικές διαδικασίες υπό επίβλεψη, αλλά δεν υπήρχε διάταξη σχετικά με την ενημερωμένη συναίνεση του ασθενούς.  Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8, που προβλέπει ότι: «Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασμόν της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του» και ότι «Δεν επιτρέπεται να υπάρξη επέμβασις δημοσίας αρχής εν τη ασκήσει του δικαιώματος τούτου, εκτός εάν η επέμβασις αύτη προβλέπεται υπό του νόμου και αποτελεί μέτρον το οποίον είναι αναγκαίο, εις μίαν δημοκρατικήν κοινωνίαν».

64. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου to 2010 στην υπόθεση Ternovsky κατά Ουγγαρίας, διαπίστωσε ότι η έλλειψη συνεκτικής και αποτελεσματικής ρύθμισης για τη γέννα στο σπίτι, που έθετε τους επαγγελματίες υγείας που εκτελούσαν τοκετούς στο σπίτι υπό τον κίνδυνο ποινικής δίωξης, ανερχόταν σε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής, καθώς στην ουσία απέκλεισε στην προσφεύγουσα την δυνατότητα να γεννήσει στο σπίτι της. Σημειώνοντας ότι η γυναίκα «έχει δικαίωμα σε νομικό και θεσμικό περιβάλλον που διευκολύνει την απόφασή της», το Δικαστήριο κατέληξε στο ότι «η έλλειψη νομικής σαφήνειας και ο εκφοβισμός των επαγγελματιών υγείας περιόρισε τις εναλλακτικές της προσφεύγουσας σχετικά με τον τοκετό στο σπίτι»[76], στοιχειοθετώντας παραβίαση της ιδιωτικής ζωής της, όπως προστατεύεται από το άρθρο 8 της Σύμβασης.

65. Αντίθετα, στην υπόθεση Dubská και Krejzová κατά Τσεχίας[77], το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η τσεχική νομοθεσία που απαγορεύει την παρουσία μαίας στους τοκετούς στο σπίτι δεν παραβιάζει το δικαίωμα των γυναικών στο σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής κατά το άρθρο 8. Ομοίως, στην υπόθεση Pojatina κατά Κροατίας[78], το Δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση διενέργειας τοκετού στο σπίτι κατά το κροατικό δίκαιο δεν παραβιάζει το άρθρο 8.

66. Το Διαμερικανικό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διαπίστωσε παραβιάσεις των δικαιωμάτων στην προσωπική ακεραιότητα, ελευθερία, προσωπική και οικογενειακή ζωή, πρόσβαση σε ενημέρωση και της μη υποβολής σε βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, σε μία υπόθεση αναφορικά με ακούσια στείρωση γυναίκας σε δημόσιο νοσοκομείο του Πολυεθνικού Κράτους της Βολιβίας κατά τη διάρκεια καισαρικής τομής[79]. Επιπρόσθετα, η Διαμερικανική Επιτροπή δημοσίευσε δήλωση έκκληση προς τα Κράτη «να καταγράφουν, διερευνούν και να τιμωρούν ανακύπτουσες μορφές βίας κατά των γυναικών, κοριτσιών και εφήβων», περιλαμβανομένης της μαιευτικής βίας[80].


68. Σε σημαντικό αριθμό υποθέσεων σχετικά με βία και διακρίσεις σε βάρος των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας, όπως και σε συστάσεις από όργανα συμβάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικές διαδικασίες, έχει ταυτοποιηθεί το επίπεδο προστασίας που τα Κράτη οφείλουν να διασφαλίσουν. Πολλές από τις συστάσεις έχουν εφαρμοστεί σε παρόμοιες υποθέσεις κακομεταχείρισης και μαιευτικής βίας και πρέπει να χρησιμοποιηθούν από όλα τα Κράτη για την πρόληψη της έμφυλης βίας κατά των γυναικών και για τη διασφάλιση του δικαιώματος των γυναικών στο ανώτατο δυνατό επίπεδο σωματικής, πνευματικής και αναπαραγωγικής υγείας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

ΣΤ. Εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών στη γέννα σε ειδική μονάδα

69. Ορισμένες Κυβερνήσεις έχουν θεσπίσει νόμους και άλλες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στη γέννα, περιλαμβανομένης της εκπαίδευσης των παρόχων υπηρεσιών υγείας. Τα τελευταία χρόνια, πολλά Κράτη έχουν ψηφίσει νόμους ή εφαρμόσει πολιτικές και καλές πρακτικές που επιτρέπουν ρητά στη γυναίκα να συνοδεύεται από άτομο της επιλογής της κατά τη γέννα και έχουν αναπτύξει ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο που ενθαρρύνει τον «εξανθρωπισμό» της γέννας. Ωστόσο, ακόμη και όταν η νομοθεσία υφίσταται, οι γυναίκες έχουν καταγγείλει απόλυτη απόρριψη των αιτημάτων τους για συνοδεία της επιλογής τους στην αίθουσα τοκετού[82].

70. Ευρύτερη νομοθεσία που ενθαρρύνει τον εξανθρωπισμό της γέννας έχει υιοθετηθεί στην Αργεντινή και τη Βραζιλία. Η αργεντινική νομοθεσία «ρητά προκρίνει τα δικαιώματα των γυναικών, των νεογνών, των συνοδών τοκετού και των οικογενειών»[83].

71. Το 2015, οι Εθνικές Υπηρεσίες Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου παρήγγειλε μία έκθεση σχετικά με τις υπηρεσίες μητρότητας, εν μέρει σε απάντηση προς μία «έρευνα επί των σφοδρών αποτυχιών στις υπηρεσίες μητρότητας», η οποία παρέσχε σημαντικά μαθήματα προς όφελος των υπηρεσιών εν συνόλω[84]. Η αναφορά περιελάμβανε πορίσματα και συστάσεις προς διάφορους παράγοντες για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών μητρικής υγείας, και ιδίως τη δημιουργία «εθνικά συστηματοποιημένης διαδικασίας έρευνας για αντικανονικές καταστάσεις», θεσπίζοντας δείκτες και στόχους για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών μητρότητας»[85].

72. Σε κάποιες χώρες της Λατινικής Αμερικής, «ομάδες και δίκτυα γυναικών, φεμινιστών, επαγγελματικές ενώσεις, διεθνή και περιφερειακά όργανα, και εκπρόσωποι δημόσιας υγείας και ερευνητές» έχουν ξεκινήσει ένα κίνημα σχετικά με τη «μαιευτική βία» με στόχο τη βελτίωση της φροντίδας που παρέχεται στις γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη, τη γέννα και τη επιλόχειο περίοδο. Το νέο κίνημα «τοποθετεί τη μαιευτική βία συγκεκριμένα στο πλαίσιο της έμφυλης βίας και ιατρικής κατάχρησης και συνδυάζει στοιχεία από την αρμόζουσα θεραπεία και ποιοτική φροντίδα». Η Αργεντινή το 2009, το Μεξικό το 2014, ο Παναμάς το 2013, το Σουρινάμ το 2014 και η Βενεζουέλα το 2007 έχουν υιοθετήσει διατάξεις που ποινικοποιούν τη μαιευτική βία. [βλ. υποσημ.83]

73. Το Πολυεθνικό Κράτος της Βολιβίας έχει θεσπίσει νόμο για τη βία στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, με «ιδιαίτερο επίκεντρο στις εγκυμονούσες και επιτόκους γυναίκες. Επιπρόσθετα, στη νομοθεσία ορίζεται ο νέος όρος, «βία κατά των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων», που εκτείνεται πέραν των ορισμών της μαιευτικής βίας στην Αργεντινή και τη Βολιβιριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας, καθώς περιλαμβάνει την άμβλωση και το θηλασμό». [βλ. υποσημ.83]

74. Παρότι κάποιες από τις προαναφερθείσες χώρες έχουν θεσπίσει προοδευτικές ρυθμίσεις αναφορικά με τη μαιευτική βία, η πρόσβαση σε ασφαλή άμβλωση και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας παραμένει μία πρόκληση και η πρόοδος στη μητρική φροντίδα δεν έχει κατ’ ανάγκη συνδυαστεί με πρόοδο σε άλλες κατηγορίες σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών.

IV. Συμπέρασμα και συστάσεις για τα κράτη και άλλους ενδιαφερόμενους

75. Τα κράτη έχουν υποχρέωση να σέβονται, να προστατεύουν και να εκπληρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στα υψηλότερα δυνατά πρότυπα για την επίτευξη σωματικής και ψυχικής υγείας κατά τις αναπαραγωγικές υπηρεσίες και τον τοκετό, απαλλαγμένες από κακομεταχείριση και έμφυλη βία και να υιοθετούν κατάλληλους νόμους και πολιτικές για την καταπολέμηση και την πρόληψη αυτού του είδους βίας, για τη δίωξη των δραστών και για την επανόρθωση και αποζημίωση των θυμάτων.

76. Τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών περιλαμβάνουν το δικαίωμά τους να λαμβάνουν σε συνθήκη σεβασμού και αξιοπρέπειας υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης και μαιευτικής περίθαλψης, απαλλαγμένες από διακρίσεις και κάθε βία, συμπεριλαμβανομένου του σεξισμού και της ψυχολογικής βίας, των βασανιστηρίων, της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης και του εξαναγκασμού. Στο πλαίσιο της αναπαραγωγικής περίθαλψης και του τοκετού, τα συστήματα υγείας πρέπει να διαθέτουν τους αναγκαίους δημοσιονομικούς πόρους που απαιτούνται για την παροχή ποιοτικής και προσβάσιμης υγειονομικής περίθαλψης για την αναπαραγωγή και τη μητρότητα, εξασφαλίζοντας έτσι ότι οι ανάγκες και τα συμφέροντα της αναπαραγωγικής υγείας διασφαλίζονται κατά τη διάρκεια του τοκετού, τις γυναικολογικές εξετάσεις, τις θεραπείες γονιμότητας, την αποβολή, την έκτρωση, την αντισύλληψη και σε άλλα πλαίσια σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

77. Τα κράτη πρέπει να αντιμετωπίσουν το τρέχον πρόβλημα της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών στις αναπαραγωγικές υπηρεσίες και τον τοκετό από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να το χρησιμοποιήσουν για να διεξαγάγουν ανεξάρτητη έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς των γυναικών για κακομεταχείριση και έμφυλη βία στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, η οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τα διαρθρωτικά και συστηματικά αίτια, συμπεριλαμβανομένων των στερεοτύπων σχετικά με το ρόλο των γυναικών στην κοινωνία, και θα πρέπει να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα και τις συστάσεις που οφείλουν να χρησιμοποιηθούν για την αναθεώρηση των νόμων, των πολιτικών και των εθνικών σχεδίων δράσης για την αναπαραγωγική υγεία.

78. Τα κράτη πρέπει να εγκαθιδρύσουν εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων υγείας και των επαγγελματικών ενώσεων με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις των γυναικών, τα κινήματα των γυναικών και τους ανεξάρτητους θεσμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασχολούνται με την αναπαραγωγική και μαιευτική φροντίδα.

79. Τα κράτη θα πρέπει επίσης να καταρτίσουν εθνικές στρατηγικές για τις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και τον τοκετό, προκειμένου να διασφαλίσουν με σεβασμό και φροντίδα ιατρική μεταχείριση που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της γέννας και άλλων αναπαραγωγικών υπηρεσιών, σε εναρμόνιση με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού στην ιδιωτικότητα και την εμπιστευτικότητα.

80. Τα κράτη θα πρέπει να αντιμετωπίσουν: α) τα διαρθρωτικά προβλήματα και τους παράγοντες στους οποίους εδράζονται τα συστήματα αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης, που αντικατοπτρίζουν κοινωνικοοικονομικές δομές που εισάγουν διακρίσεις στις κοινωνίες, β) την έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης και κατάρτισης για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, για όλους τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας · γ) την έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού και τον επακόλουθο μεγάλο φόρτο εργασίας στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης · και δ) δημοσιονομικούς περιορισμούς. Τα κράτη θα πρέπει να διαθέσουν επαρκή χρηματοδότηση, προσωπικό και εξοπλισμό για τις μονάδες και εγκαταστάσεις μητρικής φροντίδας, σε εναρμόνιση με το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο απαιτεί από τα κράτη να αφιερώνουν τους μέγιστους διαθέσιμους πόρους στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων για τη μητρική υγεία και το τοκετό.

Ενημερωμένη συναίνεση

81. Για την καταπολέμηση και την πρόληψη της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών, τα κράτη πρέπει:

(α) Να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική και προσήκουσα εφαρμογή της ενημερωμένης συναίνεσης, σύμφωνα με τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

(β) Να υιοθετήσουν αποτελεσματικούς νόμους και πολιτικές υγείας για την εφαρμογή της ενημερωμένης συναίνεσης κατόπιν ενημέρωσης σε όλες τις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και να εγγυηθούν την προηγούμενη, ελεύθερη και ενημερωμένη συγκατάθεση για καισαρικές τομές, περινεοτομές και άλλες επεμβατικές ιατρικές πράξεις κατά τη διάρκεια του τοκετού.

(γ) Να σεβαστούν την αυτονομία των γυναικών, την ακεραιότητα και την ικανότητά τους να αποφασίζουν ενημερωμένα σχετικά με την αναπαραγωγική τους υγεία.
·
Πρόληψη της μαιευτικής βίας

(δ) Να εγγυηθούν στη νομοθεσία και στην πρακτική το δικαίωμα των γυναικών στο συνοδό της επιλογής τους κατά τη γέννα.

(ε) Να εξετάσουν τη δυνατότητα να επιτρέψουν τη γέννα στο σπίτι και να αποφύγουν την ποινικοποίηση της γέννας στο σπίτι.

στ) Να παρακολουθούν τις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης και να συλλέγουν και δημοσιεύουν στοιχεία σχετικά με το ποσοστό των καισαρικών τομών, των κολπικών γεννήσεων, των περινεοτομών και άλλων ιατρικών πράξεων που σχετίζονται με τον τοκετό, τη μαιευτική φροντίδα και τις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας σε ετήσια βάση.

(ζ) Να εφαρμόζουν το τεθειμένο και ήπιο δίκιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και τα πρότυπα του ΠΟΥ που αφορούν το σεβασμό στη μητρική φροντίδα, την περιγεννητική περίθαλψη και τη βία κατά των γυναικών ·
(η) Να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της έλλειψης αναισθησίας και ανακούφισης του πόνου, της έλλειψης επιλογής θέσης στη γέννα και της έλλειψης σεβασμού στην περιγεννητική φροντίδα.


Απόδοση ευθυνών

(θ) Να εγκαθιδρύσουν μηχανισμούς απόδοσης ευθυνών που βασίζονται στα ανθρώπινα δικαιώματα για να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση των θυμάτων κακομεταχείρισης και βίας, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής αποζημίωσης, της αναγνώρισης των παραπτωμάτων, της επίσημης συγγνώμης και των εγγυήσεων μη επανάληψης.

(ι) Να διασφαλίσουν την επαγγελματική λογοδοσία και την επιβολή κυρώσεων από τις επαγγελματικές ενώσεις σε περιπτώσεις κακομεταχείρισης και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε περιπτώσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων
·
(ια) Να εξασφαλίσουν πλήρεις και δίκαιες έρευνες επί ισχυρισμών περί κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στη διάρκεια του τοκετού.

(ιβ) Να εξασφαλίσουν ότι οι γυναίκες θύματα παραβιάσεων θα διαθέτουν κατάλληλα ένδικα μέσα, τα οποία θα μπορούν να λάβουν τη μορφή αποκατάστασης, οικονομικής αποζημίωσης, ικανοποίησης ή εγγυήσεων μη επανάληψης.
 
(ιγ) Να διασφαλίσουν ότι τα ρυθμιστικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών θεσμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, των επιτροπών δεοντολογίας και των διαμεσολαβητών, καθώς και των φορέων ισότητας, έχουν την εντολή και τους πόρους να ασκούν εποπτεία στις δημόσιες και ιδιωτικές δομές περιγεννητικής φροντίδας, ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός της αυτονομίας και της ιδιωτικής ζωής των γυναικών.

(ιδ) Να ευαισθητοποιήσουν τους δικηγόρους, τους δικαστές και το κοινό σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών στο πλαίσιο του τοκετού για να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική χρήση των ενδίκων βοηθημάτων.

Νόμοι που εισάγουν διακρίσεις και επιβλαβή στερεότυπα φύλου

(ιε) Να επανεξετάσουν και να ενισχύσουν τους νόμους που απαγορεύουν όλες τις μορφές κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής βίας, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού και άλλων υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας, σε εναρμόνιση με το ήπιο και τεθειμένο δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών.

(ιστ) Να καταργήσουν κάθε υποχρεωτική εξουσιοδότηση σε σύζυγο, συγγενή ή παρόμοια  για υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας που αφορούν τις γυναίκες.
 ·
(ιζ) Να καταργήσουν τους νόμους που ποινικοποιούν την άμβλωση σε κάθε περίσταση, να αποσύρουν τα τιμωρητικά μέτρα σε βάρος γυναικών που υποβάλλονται σε άμβλωση και, κατ’ ελάχιστον, να νομιμοποιήσουν την άμβλωση σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, βιασμού, αιμομιξίας και όταν η συνεχιζόμενη εγκυμοσύνη θέτει σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική υγεία της γυναίκας ή την ζωή της γυναίκας και να παράσχουν πρόσβαση σε ασφαλή και ποιοτική φροντίδα μετά την άμβλωση.

(ιη) Να άρουν τις ποινικές διώξεις και τις φυλακίσεις γυναικών που αναζητούν έκτακτες υπηρεσίες μαιευτικής υγείας, μεταξύ άλλων και λόγω αποβολών, και να άρουν τα μέτρα καταστολής κατά των ιατρών, ώστε να μπορέσουν να παράσχουν την απαραίτητη ιατρική υποστήριξη.
 ·
ιθ) Να απαγορεύσουν και να αντιμετωπίσουν την πρακτική των διαδικασιών καταναγκαστικής στείρωσης, ιδίως όσον αφορά τις γυναίκες που ανήκουν σε μειονότητα και τις αυτόχθονες γυναίκες, να βελτιώσουν τις εγγυήσεις έναντι τέτοιου είδους παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να παράσχουν κατάλληλη αποκατάσταση και αποζημίωση για τα θύματα.
 
(κ) Να αντιμετωπίσουν τις διατομεακές διακρίσεις ή τα σύνθετα στερεότυπα που αντιμετωπίζουν οι υποομάδες ατόμων.

Διεθνείς οργανισμοί

82. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ΠΟΥ και μέσω της εφαρμογής των προτύπων με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Οντότητα των Ηνωμένων Εθνών για την Ισότητα των Φύλων και την Ενδυνάμωση των Γυναικών, το UNFPA και οι περιφερειακές οργανώσεις θα πρέπει να ενισχύσουν τον ρόλο τους στην καταπολέμηση και την πρόληψη της κακομεταχείρισης και της βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και στον τοκετό. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με ανεξάρτητους μηχανισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, όπως η Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, η Ειδική Εισηγήτρια του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της, ο Μηχανισμός Τοποτήρησης της Σύμβασης του Belém do Para, η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη Δράση κατά της Βίας σε βάρος των γυναικών και της οικογενειακής βίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Ειδική Εισηγήτρια για τα Δικαιώματα των Γυναικών στην Αφρική της Αφρικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τα Δικαιώματα των Λαών, η Εισηγήτρια της Διαμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για τα Δικαιώματα των Γυναικών, καθώς και με Κράτη, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ανεξάρτητα ιδρύματα για την πρόληψη αυτού του είδους βίας και για την προάσπιση του ανθρώπινου δικαιώματος των γυναικών στα υψηλότερα δυνατά πρότυπα σωματικής, ψυχικής και αναπαραγωγικής υγείας .











Για την μετάφραση της παρούσας Έκθεσης της Ειδικής Εισηγήτριας συνεργάσθηκαν εθελοντικά τον Δεκέμβριο 2019, στα πλαίσια της ομάδας εργασίας που συνέστησε και συντόνισε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα  «Πλειάδες», σε συνεργασία με τους «Δικηγόρους Χωρίς Σύνορα» οι:

-        Δανάη - Γεωργια Κουτσοπουλου (υποψ. Διδάκτωρ Ευρωπαϊκού δικαίου στο Παν/μιο του Αμβούργου)
-        Λαμπρινή Κωλέτση, Νομικός
-        Ηλέκτρα – Λήδα Κούτρα, Δικηγόρος
-        Βάγια Μεντζενιώτη
-        Λαμπρινή Ξένου, Δικηγόρος, Πολ. Επιστήμων

Την επιμέλεια και την ευθύνη για την πιστότητα της μετάφρασης στα Ελληνικά του αυθεντικού κειμένου της Έκθεσης έχει η δικηγόρος Ηλέκτρα – Λήδα Κούτρα


[1] https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24780&LangID=E.
[2] World Health Organization (WHO) statement, “The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth”, WHO/RHR/14.23 (2015).
[3] Όλες οι συμβολές είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματέως για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/ Mistreatment.aspx.
[4] Ενδεικτικά, Center for Reproductive Rights, Failure to Deliver: Violations of Women’s Human Rights  in Kenyan Health Facilities (2007); Amnesty International, Deadly Delivery: The Maternal Health Care Crisis in America, London, 2010; Human Rights Watch, “Stop Making Excuses”: Accountability for Maternal Health Care in South Africa (2011); Janka Debrecéniová, ed., Women – Mothers – Bodies: Women’s Human Rights in Obstetric Care in Healthcare Facilities in Slovakia, Citizen, Democracy and Accountability (2015); and Center for Reproductive Rights, Vakeras Zorales – Speaking Out: Roma Women’s Experiences in Reproductive Health Care in Slovakia (2017).
[5] Parliamentary Assembly of the Council of Europe, document No. 14495 (26 January 2018); meeting on obstetrical and gynaecological violence, held in Zagreb 3 July 2019.
[6] Committee on the Elimination of Discrimination against Women, general recommendation
No. 35 on gender-based violence against women, updating general recommendation No. 19,
CEDAW/C/GC/35, para. 24 (a).
[7] Submission of the United Nations Population Fund (UNFPA) to the Special Rapporteur; διαθέσιμο σε: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx.
[8] Submission of Mother Hood e.V to the Special Rapporteur, διαθέσιμο σε: https://www.ohchr.org/ EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx.
[9] Declaration on the Elimination of Violence against Women (resolution 48/104 of 20 December
1993).
[10]  Βλ. Committee on the Elimination of Discrimination against Women, general recommendation No. 35 on gender-based violence against women, updating general recommendation No. 19 (CEDAW/C/GC/35, para. 1).
[11] Βλ., για παράδειγμα, Άρθρο 15 του νόμου για την ολοκληρωμένη προστασία των γυναικών, No. 26.485/2009, Βολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας.

[12] Έκθεση του Ιρλανδικού Δικτύου Υποστήριξης της Μητρότητας στην Ειδική Εισηγήτρια, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx
[13] Βλ. https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/SR/ReproductiveHealthCare/ F%c3%b6delsehuset.pdf
[14] Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ, τελικές παρατηρήσεις, Ιρλανδία (CAT/C/IRL/CO/2, παρ. 29–30).
[15] Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, 2014, τελικές παρατηρήσεις της τέταρτης περιοδικής έκθεσης για την Ιρλανδία, CCPR/C/IRL/CO/4, παρ. 11.
[16] Βλ. Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των γυναικών, 2017, τελικές παρατηρήσεις, Ιρλανδία, CEDAW/C/IRL/CO/6-7, παρ. 15 (a).
[17] Έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα βασανιστήρια και άλλες μορφές βάναυσης, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, A/HRC/22/53, παρ. 32
[18] V.C. κατά Σλοβακίας, No. 18968/07, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, (2012), παρ. 119.
[19] Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Γενική Σύσταση No. 35 σχετικά με την έμφυλη βία κατά των γυναικών, επικαιροποίηση της Γενικής Σύστασης No. 19, CEDAW/C/GC/35, παρ. 18
[20] M.A. Bohren, J.P. Vogel, E.C. Hunter, et. al., “Η Κακομεταχείριση των Γυναικών κατά τον Τοκετό σε Υγειονομικές Μονάδες”, PLoS Medicine, Τόμος. 12 (6) (2015) [εφεξής, “Bohren et al. (2015)”].
[21] Κέντρο για τα Δικαιώματα στην Αναπαραγωγή (https://www.reproductiverights.org/sites/crr.civicactions.net/files/documents/CRR_Submission_ on_Human_Rights_Abuses_of_US_Incarcerated_Pregnant_Women.pdf)
[22] Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, τελικές παρατηρήσεις, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, CAT/C/USA/ CO/2, παρ. 33
[23] Yates et. al, Νοσοκομειακές κρατήσεις από την μη πληρωμή των νοσηλευτικών εξόδων: Μια Άρνηση των Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας, Chatham House (2017), διαθέσιμο εδώ: https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/ publications/research/2017-12-06-hospital-detentions-non-payment-yates-brookes-whitaker.pdf; βλ. επίσης “Έρευνα AP: Νοσηλευόμενοι ασθενείς ως όμηροι για λύτρα”, AP News, (25 Οκτωβρίου 2018) (https://apnews.com/4ee597e099be4dfaa899f85e652605b5); και Bohren et al. (2015), p. 19
[24] Κέντρο για τα Δικαιώματα στην Αναπαραγωγή, Αποτυχία στον Τοκετό: Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών στις μονάδες υγείας της Κένυας (2007), σελ. 56–58.
[25] Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, τελικές παρατηρήσεις, Κένυα, CAT/C/KEN/CO/2, παρ. 27
[26] Έκθεση του Ταμείου του ΟΗΕ για τον Πληθυσμό στον Ειδικό Εισηγητή για τη βία κατά των γυναικών, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx
[27] Αναφορά της Ομάδας Εργασίας σχετικά με τις διακρίσεις κατά των γυναικών στη νομοθεσία και την πρακτική, A/HRC/32/44, παρ. 74.
[29] Έκθεση του Ιταλικού Παρατηρητηρίου για την Ενδοοικογενειακή Βία στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx
[30] Wagner, Marsden (2000), Ο τοκετός στην καινούρια χιλιετία, έκθεση που παρουσιάστηκε στο 1ο Διεθνές Συνέδριο για τη γέννα στο σπίτι, Jerez de la Frontera, Cádiz, διαθέσιμο εδώ: https://www.elpartoesnuestro.es/sites/default/files/public/documentos/parto/partomedicalizado/0
[31] Βλ. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4982443/
[33] Bohren et al. (2015), σελ. 17
[34] Βλ. Konovalova κατά Ρωσίας, No. 37873/04, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, (2014).
[35] Έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα βασανιστήρια και άλλες μορφές βάναυσης, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, A/HRC/31/57, παρ. 47
[36] Πληροφορίες που παρασχέθηκαν από αυτόχθονες γυναίκες της πολιτείας Guerrero του Μεξικού, ανέφεραν προσβλητικά σχόλια και απουσία κατανόησης της παραδοσιακής κουλτούρας, η οποία υπαγορεύει στις γυναίκες να μην κάνουν μπάνιο πριν τη γέννα ώστε να διατηρηθεί η ομοιόσταση του σώματος.
[37] Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ζητήματα Ηθικής στην Μαιευτική και τη Γυναικολογία, (Οδηγίες σχετικά με την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, σελ. 13), Λονδίνο 2012
[38] Έκθεση της ομάδας της Κοινωνίας των Πολιτών «Sivan Lienhart Women Call for Birth (“Nashim Korot Laledet”)» στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/ Mistreatment.aspx
[39] Έκθεση του σωματείου “Μητρότητα” στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/ Documents/Issues/Women/SR/ReproductiveHealthCare/Mother%20Hood%20e.V.pdf.
[40] Έκθεση της Födelsehuset στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/ Documents/Issues/Women/SR/ReproductiveHealthCare/F%c3%b6delsehuset.pdf
[41] Έκθεση της Ένωσης “Οι Μαύρες Μητέρες Είναι Σημαντικές” και του κέντρου για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ:  https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/SR/ ReproductiveHealthCare/Black%20Mamas%20Matter%20Alliance%20and%20the%20Center %20for%20Reproductive%20Rights.pdf.
[42] Έκθεση της ΜΚΟ “Κάντε τις Μητέρες Σημαντικές” στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ:  https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx.
[43] Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, S.C. και G.P. κατά Πόρισμα  No. 22/2017, E/C.12/65/D/22/2017, παρ. 10.3 και 11.2
[44] Βλ. Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Θέσεις στην Έκθεση Νο. 4/2004, Ms. A.S. κατά Ουγγαρίας (CEDAW/C/HUN/CO/6); Βλ. επίσης Διεθνής Ομοσπονδίας Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ηθικά Ζητήματα στην Μαιευτική και τη Γυναικολογία (Γυναικεία Αντισυλληπτική Στείρωση, σελ. 122), Λονδίνο, 2012
[45] Διεθνής Ομοσπονδίας Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ηθικά Ζητήματα στην Μαιευτική και τη Γυναικολογία (Οδηγίες σχετικά με την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, σελ. 13), Λονδίνο, 2012.
[46] Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR), Τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή προσέγγισης που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα στην εφαρμογή πολιτικών και προγραμμάτων για τη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας των μητέρων που δύναται να προληφθεί, A / HRC / 21/22, A / HRC/21/22/Corr.1 και A / HRC / 21/22 / Corr.2, σελ. 4-8.
[47] Βλ., για παράδειγμα, Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Alyne da Silva Pimentel Teixeira κατά Βραζιλίας, Ανακοίνωση αριθ. 17/2008, CEDAW / C / 49 / D / 17/2008, παρ. 7.6; και Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Γενική Σύσταση υπ’ αριθ. 24, Γυναίκες και υγεία (άρθρο 12 της Σύμβασης) (1999). 
[48] Δήλωση του ΠΟΥ, "Η πρόληψη και η εξάλειψη της ασέβειας και της κατάχρησης κατά τη διάρκεια του τοκετού σε υποβοηθητικέςεγκαταστάσεις", WHO / RHR / 14.23 (2015). 
[49] ΠΟΥ, Διεθνής Συνομοσπονδία Μαιών, White Ribbon Alliance, κοινό δελτίο τύπου "ΠΟΥ και συνεργάτες καλούν για καλύτερες συνθήκες εργασίας για τις μαίες" (13 Οκτωβρίου 2016) (https://www.who.int/en/news-room/detail/13-10-2016-who-and-partners-call-for-betterworking-conditions-for-midwives).
[50] Bohren et al. (2015), σελ. 14 και 20.   
[51] ΠΟΥ, Απαντώντας στην ενδοοικογενειακή βία και τη σεξουαλική βία κατά των γυναικών. Οι κλινικές και πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ, Γενεύη, 2013. Και ΠΟΥ, Ενίσχυση των συστημάτων υγείας για την αντιμετώπιση γυναικών που υφίστανται συναισθηματικη ή σεξουαλική βία: Εγχειρίδιο για τους υπεύθυνους υγείας, Γενεύη, 2017.

[52] Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Γενική Σύσταση αριθ. 28, παρ. 12.
[53] T. Nawab, U. Erum , Α. Amir, Ν. Khalique , MA Ansari, Α. Chauhan, «Η έλλειψη σεβασμού και κακομεταχείρισης κατά τη διάρκεια του τοκετού βάσει εγκαταστάσεων και των κοινωνικοδημογραφικών παραγόντων που τον επηρεάζουν - Journal of Family Medicine and Primary Care, τομ. 8, 2019; σελ. 239-245.
[54] Κέντρο για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα (Center for Reproductive Rights), Vakeras Zorales – Μιλώντας ανοιχτά: Οι Εμπειρίες των Ρομά Γυναικών στις Δομές Αναπαραγωγικής Υγείας στη Σλοβακία (2017), σελ.13 (https://reproductiverights.org/sites/default/ files/webform/GLP-SlovakiaRomaReport-Final-Print.pdf). 
[55] Βλέπε, για παράδειγμα, την έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα των κοριτσιών και των νέων γυναικών με αναπηρίες, A / 72/133, παρ. 21.
[56] Ομοίως, Παρ. 31.
[57]Rebecca J. Cook και Simone Cusack, Εμφυλα στερεοτυπα: Διακρατικές Νομικές Προοπτικές (Φιλαδέλφεια, Εκδοσεις του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, 2010), σ. 34.
[58] Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Mellet κατά Ιρλανδίας, Κοινοποίηση με αριθ. 2324/2013, CCPR / C / 116 / D / 2324/2013, παρ. 3.19. 
[59] Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ηθικά Θέματα Μαιευτικής και Γυναικολογίας (Επιβλαβη στερεότυπα στην υγειονομική περίθαλψη των γυναικών, σελ. 28), Λονδίνο, 2012.
[60] Βλ. Joanna N. Erdman, "Σχόλιο: Βιοηθική, Ανθρώπινα Δικαιώματα και τοκετός" Υγεία και Ανθρώπινα Δικαιώματα, 17/1, Ιουνίου 2015.
[61] Ψήφισμα  υπ’ αριθ. 70/1.
[62]  Κοινή δήλωση εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών  στο χώρο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων  αναφορικά με το Πρόγραμμα 2030  για την Αειφόρο Ανάπτυξη ( Ειδικός Εισηγητής για το δικαίωμα όλων  να απολαμβάνουν της καλύτερης δυνατής σωματικής και ψυχικής υγείας · Ειδικός Εισηγητής για την κατάσταση των υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων· Ειδικός Εισηγητής σχετικά με την βία κατά των γυναικών, τα αίτια και τις συνέπειες, και Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας ενάντιας στις διακρίσεις κατά των γυναικών τόσο στην έννομη τάξη όσο και στην πράξη), εμπειρογνώμονες της Αφρικανικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και των Λαών ( Ειδικός Εισηγητής για τους υπερασπιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με σημείο εστίασης  τις πράξεις αντιποίνων στην Αφρική και Ειδικός Εισηγητής για τα δικαιώματα των γυναικών στην Αφρική) καθώς και ο εμπειρογνώμονας της Διαμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Εισηγήτης για τα Δικαιώματα των Γυναικών) (https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/ DisplayNews.aspx?NewsID=16490&LangID=E).
[63] Έκθεση της Τέταρτης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Γυναίκες, Πεκίνο, 4-15 Σεπτεμβρίου 1995 (δημοσίευση των Ηνωμένων Εθνών, αριθ. πωλ. E.96.IV.13), κεφ. Ι, ψήφισμα 1, παράρτημα II. 6.
[64] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, γενική σύσταση Αρ. 24, women and health (άρθρο 12) (1999), παρ. 31(e).
[65] Επιτροπή για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, Alyne da Silva Pimentel Teixeira κατά Βραζιλίας, Κοινοποίηση Αρ. 17/2008, CEDAW/C/49/D/17/2008, παρ. 7.6
[66] Βλ. https://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24198&LangID=E. Η προηγούμενη Ειδική Εισηγήτρια, στην αναφορά της του 2013, εξέφρασε ανησυχίες για την περίδεση εγκύων γυναικών κατά τον τοκετό labour and delivery, A/68/340, para. 57.
[67] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών,Έρευνα σχετικά με το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας κατά το άρθρο 8 του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, CEDAW/C/OP.8/GBR/1, παρ. 83 (a).
[68] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, L.C. κατά Περού, Κοινοποίηση Αρ. 22/2009, CEDAW/C/50/D/22/2009.
[69] K.L. κατά Περού, Κοινοποίηση Αρ. 1153/2003, CCPR/C/85/D/1153/2003 (2005).
[70] https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/SR/StatementMESECVI_EN.pdf.
[71] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, περίληψη της έρευνας σχετικά με τις Φιλιππίνες κατά το άρθρο 8 του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, UN Doc. CEDAW/C/OP.8/PHL/1
(2015), (άρνηση πρόσβασης σε αντισύλληψη στη Μανίλα).
[72] Konovalova κατά Ρωσίας, Αρ. 37873/04, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2014).
[73] V.C. κατά Σλοβακίας, Αρ. 18968/07, ΕΔΔΑ, (2012); N.B. κατά Σλοβακίας, Αρ. 29518/10, ΕΔΔΑ (2012); I.G. κ.ά. κατά Σλοβακίας, Προσφυγή αρ. 15966/04, ΕΔΔΑ (2012).
[74] Hanzelkovi κατά Τσεχίας, Αρ. 43643/10, ΕΔΔΑ (2015).
[75] Csoma κατά Ρομανίας, Αρ. 8759/05, ΕΔΔΑ (2013).
[76] Ternovszky κατά Ουγγαρίας, Αρ. 67545/09, ΕΔΔΑ (2011), παρ. 26.
[77] Dubská και Krejzová κατά Τσεχίας, Προσφυγές Αρ. 28859/11 και 28473/12, ΕΔΔΑ (2016).
[78] Pojatina κατά Κροατίας, Προσφυγή Αρ., 18558/12, ΕΔΔΑ (2018).
[79] I.V. κατά Βολιβίας, Προκαταρκτικές αντιρρήσεις, ουσία, αποκατάσταση ζημίας και έξοδα, Απόφαση, Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ser. C) Αρ. 329 (2016).
[80] Παναμερικανική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Για την Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών, the IACHR καλεί τα κράτη να απόσχουν από την υιοθέτηση μέτρων που θα υποβάθμιζαν το σεβασμό για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών (8 Μαρτίου 2018) (http://www.oas.org/en/iachr/media_center/PReleases/2018/044.asp).
[81] Αφρικανική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη, Ψήφισμα σχετικά με την ακούσια στείρωση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρόσβαση υπηρεσίες φροντίδας ατόμων προσβεβλημένων από τον HIV (2013) http://www.achpr.org/sessions/54th/resolutions/260/).
[82] Janka Debrecéniová, ed., Women –Mothers – Bodies: Women’s Human Rights in Obstetric Care in Healthcare Facilities in Slovakia, Citizen, Democracy and Accountability (2015); βλ. επίσης, Tamar Kabakian-Khasholian, κ.ά. “Implementation of a labour companionship model in three public hospitals in Arab middle‐income countries”, Acta Paediatrica, 20 December 2018 (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apa.14540); βλ. επίσης,  Bohren κ.α. (2015).
[83] Βλ. C.R. Williams, C. Jerez, K. Klein, M. Correa, J. M. Belizán,.G. Cormick, “Obstetric violence: a Latin American legal response to mistreatment during childbirth”, BJOG, An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 2018.
[84] National Maternity Review, Better Births: Improving outcomes of maternity services in England, A Five Year Forward View for maternity care (2016), p. 31.
[85] Ομοίως, σελ. 10-11.